حق اختراع، مالکیت های فکری، مالکیت های صنعتی، علامت تجاری

 

_{^{ضمانت اجرای عدم رعایت مالکیت های فکری}}

مالکیت افراد همیشه شامل اشیاء مادی که عین مشخص و قابل لمسی در عالم خارج هستند نمی شود. بلکه مقنن ازهر مالکیتی که مایه زیان جامعه نشود و وسیله ای برای اضرار به غیر یا تجاوز به منافع عمومی نشود، حمایت می کند از جمله ی این مالکیت ها، مالکیت فکری است که با توجه به عصر ارتباطات وتکنولوژی و پیشرفت روز افزون بشر در انتقال تفکرات خویش و ایجاد وسایل و امکاناتی که وابسته به قوه تفکر بشر است و قابل لمس نیست، می توان به صورت محسوسی نیاز به در نظر گرفتن حقوق و ضمانت اجراهای مربوط به این نوع مالکیت را احساس نمود.

 گرچه مالکیت در حقوق مالکیت فکری موقت و برای نمونه حقوق مادی مولف و پدیدآورنده نرم افزار سی سال است ولی حتی همین مالکیت موقت نیز، نیاز به حمایت قانونگذار دارد تا از سوی افراد مورد سوء استفاده قرار نگیرد.

البته در حقوق مالکیت فکری، حقوق مادی پدید آورنده در صورتی از حمایت قانون برخوردار خواهد بود که اثر برای نخستین بار در ایران چاپ، پخش، نشر یا اجراء شده باشد ولی حمایت از حقوق معنوی پدید آورنده منوط به شرطی نشده است.

قانونگذار ایران در زمینه های زیر به وضع قانون در ارتباط با مالکیت فکری پرداخته و مالکیت افراد را به رسمیت شناخته و با در نظر گرفتن ضمانت اجراء برای هر یک، به آنها استحکام بخشیده است.

 

_{^{قانون حمایت حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان:}}

قانون حمایت حقوق مولفان و مصنفان و هنرمندان بدنه اصلی قانون حق تکثیر در ایران است، این قانون با هدف حمایت از حقوق مادی و معنوی مولفین، مصنفان و هنرمندان به وجود آمد است.

در این قانون برای تخلفات افراد مجازات های در نظر گرفته شده است به شرح زیر:

 

 

_{^{حبس تادیبی از شش ماه تا سه سال:}}

هر کس تمام یا قسمتی از اثر دیگری را که مورد حمایت قانون است به نام خود یا به نام پدید آورنده، بدون اجازه او و یا عالما عامدا به نام شخص دیگری غیر از پدید آورنده، نشر، پخش یا عرضه کند

 

 

_{^{حبس تادیبی از سه ماه تا یک سال:}}

اگر کسی نام و نشانه ویژه ای که معرف اثر است و از حمایت قانون برخوردار است را برای اثر دیگری از همان نوع یا مانند آن به ترتیبی که القاء شبهه کند، به کار برد.

اگر انتقال گیرنده و ناشر و کسانی که طبق این قانون اجازه استفاده یا استناد یا اقتباس از اثری را به منظور انتفاع دارند، نام پدید آورنده را با عنوان و نشانه ویژه معرف اثر، همراه اثر یا روی نسخه اصلی یا نسخه های چاپی یا تکثیر شده به روش معمول و متداول اعلام و درج ننماید به جز مواردی که پدید آورنده ترتیب دیگری اتخاذ کرده باشد.

هر گونه تغییر یا تحریف در اثرهای مورد حمایت این قانون و نشر آن بدون اجازه پدید آورنده

اگر چاپخانه ها و بنگاه های ضبط صوت و کارگاهها و اشخاصی که به چاپ یا نشر یا پخش یا ضبط و تکثیر اثرهای مورد حمایت این قانون می پردازند، شماره دفعات چاپ و تعداد نسخه کتاب یا تکثیر یا پخش یا انتشار و شماره مسلسل روی صفحه موسیقی و صدا را بر تمام نسخه هایی که پخش می شود با ذکر تاریخ و نام چاپخانه یا بنگاه و کارگاه مربوط بر حسب مورد درج ننمایند.

 

 

_{^{قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی}}

_{^{مجازات افراد در خصوص تخلف از این قانون}} 

اشخاصی که عالما و عامدا مرتکب یکی از اعمال زیر شوند، علاوه بر تادیه خسارات شاکی خصوصی، به حبس جنحه ای از سه ماه تایک سال محکوم خواهند شد:

در صورتی که اشخاصی غیر از وراث قانونی مترجم، از حق تکثیر یا تجدید چاپ، بهره برداری و نشر و پخش ترجمه ی مترجم بهره برداری نمایند

در صورتی که وراث قانونی مترجم از حق تکثیر یا تجدید چاپ و بهره برداری و نشر و پخش ترجمه ی متوفی که به آنها منتقل می شود، بیش از سی سال از زمان تاریخ مرگ مترجم استفاده نمایند.

کسانی که به تکثیر کتب و نشریات به همان زبان و شکلی که چاپ شده، به قصد فروش یا بهره برداری مادی از طریق چاپ افست یا طرق مشابه بدون اجازه صاحب حق می پردازند.

کسانی که به نسخه برداری یا ضبط یا تکثیر آثار صوتی که بر روی صفحه یا نوار یا هر وسیله دیگر ضبط شده است، بدون اجازه صاحبان حق یا تولید کنندگان انحصاری یا قائم مقام قانونی آن می پردازند

کسانی که آثار صوتی که بر روی صفحه یا نوار یا هر وسیله دیگر ضبط شده است و به صورت غیر مجاز در خارج تهیه شده است را به کشور وارد یا صادر کنند

 

 

_{^{قانون حمایت از حقوق پدید آورندگان نرم افزارهای رایانه ای}}

در صورت وجود تخلفات افراد از این قانون، مجازات های زیر مور حکم قرار خواهد گرفت:

هر کس حقوق مورد حمایت این قانون را نقض نماید، علاوه بر جبران خسارت به حبس از نود و یک روز تا شش ماه و جزای نقدی از ده میلیون تا پنجاه میلیون ریال محکوم می گردد.

خسارات شاکی خصصوصی از اموال شخص مرتکب جبران می شود

شاکی خصوصی می تواند تقاضا کند مفاد حکم دادگاه در یکی از روزنامه ها با انتخاب و هزینه او آگهی شود

 

 

 

_{^{قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری}}

علامت تجارتی پس از آنکه به ثبت رسید، انحصاری است و مخصوص کسانی است که آن را به ثبت رسانیده اند و تجار و افراد حقیقی و حقوقی، حق استفاده از آن را ندارند و اگر شخصی آن را جعل نموده و یا به هر نحوی که به حقوق و منافع آنها ضرر وارد شود به کار برد، مجرم شناخته می شود و برابر قانون مجازات می گردد.

هر کس مهر یا منگنه یا علامت یکی از شرکت های غیر دولتی را که مطابق قانون تشکیل شده است یا یکی از تجارتخانه ها را جعل کند یا با علم به جعل استعمال نماید، علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از سه ماه تا دو سال محکوم خواهد شد

ضمنا؛ برای کسی که بدون مجوز، مهر یا علامت تجارتی تجارتخانه یا شرکت تجارتی را به دست آورده و به هر طریقی که ممکن باشد از آن استفاده کند یا اینکه موجب استفاده آن به وسیله سایرین بشود، در صورتی که خسارتی به صاحب علامت وارد شده باشد، باید آن را جبران نماید و علاوه بر آن به مجازات حبس نیز محکوم می شود.

علاوه بر این؛ هر شخصی که با علم و عمد مرتکب عملی شود که نقض حقوق زیر به شمار آید، مجرم شناخته شده و علاوه بر جبران خسارت، به پراخت جزای نقدی از ده میلیون ریال تا پنجاه میلیون ریال یا حبس تعزیری از نود و یک روز تا شش ماه یا هر دوی آنها محکوم خواهد شد

 

 

_{^{حقوق ناشی از گواهی نامه اختراع}} 

الف: بهره برداری از اختراع ثبت شده در ایران توسط اشخاصی غیر از مالک اختراع، مشروط به موافقت مالک آن است. بهره برداری از اختراع ثبت شده به شرح زیر خواهد بود:

1. در صورتی که اختراع در خصوص فرآورده باشد:

اول: ساخت، صادرات و واردات، عرضه برای فروش، فروش و استفاده از فرآورده

دوم: ذخیره به قصد عرضه برای فروش، فروش یا استفاده از فرآورده

2: در صورتی که موضوع ثبت اختراع فرآیند باشد:

اول: استفاده از فرآیند

دوم: انجام عملیات ساخت، صادرات و واردات، عرضه برای فروش، فروش و استفاده از فرآورده در خصوص کالاهایی که مستقیما از طریق این فرآیند به دست می آیند

ب: مالک می تواند با رعایت حقوق ناشی از گواهی نامه اختراع، علیه هر شخص که بدون اجازه او بهره برداری های آتی را انجام دهد ( ساخت، صادرات و واردات، عرضه برای فروش، فروش و استفاده از فرآورده، ذخیره به قصد عرضه برای فروش، فروش یا استفاده از فرآورده ) و به حق مخترع تعدی کند و یا عملی انجام دهد که ممکن است منجر به تعدی به حق مخترع شود، به دادگاه شکایت کند.

 هر شخصی که با علم و عمد مرتکب عملی شود که آن عمل غیر قانونی تلقی شود (یعنی هرگونه استفاده از نام تجارتی توسط اشخاص ثالث به صورت نام تجارتی یا علامت جمعی یا هرگونه استفاده از آنها که عرفا باعث فریب عموم شود ) مجرم شناخته شده و علاوه بر جبران خسارت، به پرداخت جزای نقدی از ده میلیون ریال تا پنجاه میلیون ریال یا حبس تعزیری از نود و یک روز تا شش ماه یا هر دوی آنها محکوم خواهد شد.

 

_{^{حقوق ناشی از ثبت طرح صنعتی، مدت اعتبار و تمدید}} 

الف: بهره برداری از هر طرح صنعتی که در ایران ثبت شده باشد، توسط اشخاص، مشروط به موافت مالک آن است

ب: بهره برداری از یک طرح صنعتی ثبت شده عبارت است از: ساخت، فروش و وارد کردن اقلام حاوی آن طرح صنعتی

ج: مالک طرح صنعتی ثبت شده می تواند علیه شخصی که بدون موافقت او به ساخت، فروش و وارد کردن اقلام حاوی ان طرح صنعتی بپردازد یا مرتکب عملی شود که عادتا موجبات تجاوز آیند را فراهم آورد، در دادگاه اقامه دعوا نماید.

د: مدت اعتبار طرح صنعتی پنج سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت آن خواهد بود. این مدت را می توان برای دو دوره پنج ساله متوالی دیگر، پس از پرداخت هزینه مربوط تمدید نمود. پس از انقضاء هر دوره، که از پایان دوره شروع می شود، یک مهلت شش ماهه برای پرداخت هزینه تمدید گردیده و همچنین جریمه تاخیر در نظر گرفته خواهد شد.

 

 

_{^{حقوق ناشی از ثبت علامت، مدت اعتبار و تمدید آن}} 

الف: استفاده از هر علامت که درایران ثبت شده باشد، توسط هر شخص غیر ازمالک علامت، مشروط به موافقت مالک آن می باشد

ب: مالک علامت ثبت شده می تواند علیه هر شخصی که بدون موافقت وی از علامت استفاده کند و یا شخصی که مرتکب عملی شود که عادتا منتهی به تجاوز حقوق ناشی از ثبت علامت گردد، در دادگاه اقامه دعوا نماید. این حقوق شامل موارد استفاده از علامتی می شود که شبیه علامت ثبت شده است و استفاده از آن برای کالا یا خدمات مشابه، موجب گمراهی عموم می گردد.

ج: حقوق ناشی از ثبت علامت، اقدامات مربوط به کالاها و خدماتی را که توسط مالک علامت یا با موافقت او به کشور وارد و در بازار عرضه می گردد، شامل نمی شود

د: مدت اعتبار ثبت علامت، ده سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه ثبت آن می باشد. این مدت با درخواست مالک آن، برای دوره های متوالی ده ساله با پرداخت هزینه مقرر، قابل تمدید است.

 

_{^{قانون تجارت الکترونیکی:}}

در قانون تجارت الکترونیکی اشاره ای به حقوق مالکیت فکری در حوزه مبادلات الکترونیکی شده است که در قوانین قبلی تعریف نشده بودند و این قانون مشخص می کند معاملات الکترونیکی مشمول قوانین فعلی مالکیت فکری ایران می باشند.

 

_{^{جرایم و مجازات ها در قانون تجارت الکترونیکی}} 

_{^{کلاهبرداری کامپیوتری:}}

هر کس در بستر مبادلات الکترونیکی، با سوء استفاده و یا استفاده غیر مجاز از داده پیام ها، برنامه ها و سیستم های رایانه ای و وسایل ارتباط از راه دور و ارتکاب افعالی نظیر ورود، محو، توف داده پیام، مداخله در عملکرد برنامه یا سیستم رایانه ای و غیره، دیگران را بفریبد و یا سبب گمراهی سیستم های پردازش خودکار و نظایر آن شود و از این طریق برای خود یا دیگری، وجوه، اموال یا امتیازات مالی تحصیل کند و اموال دیگران را ببرد، مجرم محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبان اموال، به حبس از یک تا سه سال و پرداخت جزای نقدی معادل مال ماخوذه محکوم می شود.

باشد شروع به این جرم نیز جرم محسوب و مجازات آن حداقل مجازات مقرر در این قانون می باشد

 

_{^{جعل کامپیوتری:}}

هر کس در بستر مبادلات الکترونیکی، از طریق ورود، تغییر، محو و توقف داده پیام و مداخله در پردازش داه پیام و سیستم های رایانه ای و یا استفاده از وسایل کاربردی سیستم های رمز نگاری تولید امضاء مثل کلید اختصاصی بدون مجوز امضاء کننده و یا تولید امضای فاقد سابقه ثبت در فهرست دفاتر اسناد الکترونیکی و یا عدم انطباق آن وسایل با نام دارنده در فهرست مزبور و اخذ گواهی مجعول و نظایر آن اقدام به جعل داده پیام های دارای ارزش مالی و اثباتی نماید تا با ارائه آن به مراجع اداری، قضایی، مالی و غیره به عنوان داده پیام های معتبر استفاده نماید جاعل محسوب و به مجازات حبس از یک تا سه سال و پرداخت جزای نقدی به میزان پنجاه میلیون ریال محکوم خواهد شد.

مجازات شروع به این جرم، حداقل مجازات در این ماده می باشد.

 

 

 

_{^{نقض حقوق انحصاری در بستر مبادلات الکترونیکی}}

نقض حقوق مصرف کننده و قواعد تبلیغ: تامین کننده متخلف در موارد زیر به مجازات از ده میلیون ریال تا پنجاه میلیون ریال محکوم می گردد

فروشندگان کالا و ارائه دهندگان خدمات که بایستی اطلاعات موثر در تصمیم گیری مصرف کنندگان جهت خرید و یا قبول شرایط را از زمان مناسبی قبل از عقد در اختیار مصرف کنندگان قرار دهند

تامین کنندگان که باید به طور جداگانه ضمن تایید اطلاعات مقدماتی، اطلاعاتی از قبیل شرایط فسخ در قراردادهای انجام خدمات را ارسال نمایند

اطلاعات اعلامی و تاییدیه اطلاعات اعلامی به مصرف کننده که باید با دوام، روشن و صریح بوده و در زمان مناسب و با وسایل مناسب ارتباطی در مدت معین و بر اساس لزوم حسن نیت در معاملات و از جمله ضرورت رعایت افراد ناتوان و کودکان ارائه شود

در صورت استفاده از ارتباط صوتی، هویت تامین کننده و قصد و یا ایجاد تماس با مصرف کننده، باید به طور صریح و روشن در شروع هر مکالمه بیان شود

در هر معامله از راه دور، مصرف کننده باید حداقل هفت روز کاری، وقت برای انصراف از قبول خود بدون تحمل جریمه و یا ارائه دلیل داشته باشد. تنها هزینه تحمیلی بر مصرف کننده، هزینه باز پس فرستادن کالا خواهد بود

در مورد ذکر شده در بالا، به حداکثر مجازات  ذکر شده در بالا محکوم خواهد شد

 

_{^{مجازات تامین کننده متخلف(از 20 میلیون ریال تا یکصد میلیون ریال)}}

در صورتی که تامین کننده در حین معامله به دلیل عدم وجودی کالا و یا عدم امکان اجرای خدمات، نتواند تعهدات خود را انجام دهد، باید مبلغ دریافتی را فورا به مخاطب برگرداند، مگر در بیع کلی و تعهداتی که برای همیشه وفای به تعهد غیر ممکن نباشد و مخاطب آماده صبر کردن تا امکان تحویل کالا و یا ایفای تعهد باشد، در صورتی که معلوم شود تامین کننده از ابتدا عدم امکان ایفای تعهد خود را می دانسته، علاوه بر استرداد مبلغ دریافتی، به حداکثر مجازات مقرر در این قانون محکوم خواهد شد

تامین کنندگان در تبلیغ کالا و خدمات خود نباید مرتکب فعل یا ترک فعلی شوند که سبب مشتبه شدن و یا فریب مخاطب از حیث کمیت و کیفیت شود

تامین کنندگانی که برای فروش کالا و خدمات خود تبلیغ می کنند، نباید سلامتی افراد را به خطر اندازند

تامین کننده متخلف از مورد فوق، به حداکثر مجازات مقرر در بالا محکوم خواهد شد.

تامین کننده باید به نحوی تبلیغ کند که صرف کننده به طور دقیق، صحیح و روشن، اطلاعات مربوط به کالا و خدمات را درک کند

در تبلیغات و بازاریابی باید هویت شخص یا بنگاهی که تبلیغات به نفع اوست روشن باشد

تامین کنندگان نباید از خصوصیات ویژه معاملات به روش الکترونیکی، جهت مخفی نمودن حقایق مربوط به هویت یا محل کسب خود سوء استفاده کنند

تامین کنندگان باید تمهیداتی را برای مصرف کنندگان در نظر بگیرند تا آنان راجع به دریافت تبلیغات به نشانی پستی و یا پست الکترونیکی خود تصمیم بگیرند

تامین کننده متخلف از مورد فوق، به حداقل مجازات مقرر شده در بالا محکوم خواهد شد.

هر کس در بستر مبادلات الکترونیکی شرایط مقرر در موارد زیر را نقض نماید، مجرم محسوب و به یک تا سه سال حبس محکوم می شود

ذخیره، پردازش و یا توزیع داده پیام های شخص، مبین ریشه های قومی یا نژادی، دیدگاه های عقیدتی، مذهبی، خصوصیات اخلاقی و داده پیام های راجع به وضعیت جسمانی، روانی و یا جنسی اشخاص، بدون رضایت صریح آنها، به هر عنوانی غیر قانونی است

در صورت رضایت شخص موضوع داده پیام نیز به شرط آنکه محتوای پیام وفق قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی باشد ذخیره، پردازش و توزیع داده پیام های شخصی در بستر مبادلات الکترونیکی باید با لحاظ شرایط زیر صورت پذیرد:

الف: اهداف آن مشخص بوده و به طور واضح شرح داده شده باشند

ب: داده پیام باید تنها به اندازه ضرورت و متناسب با اهدافی که در هنگام جمع آوری برای شخص موضوع داده پیام شرح داده  شده جمع آوری گردد و تنها برای اهداف تعیین شده مورد استفاده قرار گیرند

ج: داده پیام باید صحیح و روزآمد باشد

د: شخص موضوع داده پیام باید به پرونده های رایانه ای حاوی داده پیام های شخصی مربوط به خود دسترسی داشته باشد و بتواند داده پیام های ناقص و یا نا درست را محو یا اصلاح کند

ه: شخص موضوع داده پیام باید بتواند در هر زمان با رعایت ضوابط مربوط، درخواست محو کامل پرونده رایانه ای داده پیام های شخصی مربوط به خود را بنماید

هرگاه جرایم راجع به داده پیام های شخصی، توسط دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی و سایر نهادهای مسوول ارتکاب یابد، مرتکب به سه سال حبس محکوم خواهد شد

اگر به واسطه بی مبالاتی و بی احتیاطی دفاتر خدمات صدور گواهی الکترونیکی جرایم راجع به داده پیام های شخصی روی دهد، مرتکب به سه ماه تا یک سال حبس و پرداخت جزای نقدی معادل پنجاه میلیون ریال محکوم می شود.

 

 

 

_{^{نقض حفاظت از داده پیام در بستر مبادلات الکترونیکی}}

هر کس در بستر مبادلات الکترونیکی با تکثیر، اجرا و توزیع ( عرضه و نشر ) مواردی که در قانون حمایت حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان و قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی و قانون حمایت از حقوق پدید آورندگان نرم افزار های رایانه ای منوط بر آنکه امور مذکور طبق مصوبات مجلس شورای اسلامی مجاز شمرده شود، در صورتی که حق تصریح شده مولفان را نقض نماید، به مجازات سه ماه تا یک سال حبس و جزای نقدی به میزان پنجاه میلیون ریال محکوم خواهد شد.

 

 

_{^{نقض اسرار تجاری:}}

کسانی که به تحصیل غیر قانونی اسرار تجاری و اقتصادی بنگاه ها و موسسات برای خود می پردازند و یا به افشای اسرار تجاری و اقتصادی برای اشخاص ثالث در محیط الکترونیکی می پردازند و هر کس در بستر مبادلات الکترونیکی به منظور رقابت، منفعت و یا ورود خسارت به بنگاه های تجاری، صنعتی، اقتصادی و خدماتی، با نقض حقوق قراردادهای استخدام مبنی بر عدم افشای اسرار شغلی و یا دست یابی غیر مجاز، اسرار تجاری آنان را برای خود تحصیل نموده و یا برای اشخاص ثالث افشا نمایند، به حبس از شش ماه تا دو سال و نیم و جزا نقدی معادل پنجاه میلیون ریال محکوم خواهند شد.

 

 

_{^{نقض علایم تجاری:}}

متخلفان از مورد زیر به یک تا سال حبس و جزای نقدی از بیست میلیون ریال تا یکصد میلیون ریال محکوم خواهند شد.

به منظور حمایت از حقوق مصرف کنندگان و تشویق رقابت های مشروع در بستر مبادلات الکترونیکی استفاده از علائم تجاری به صورت نام دامنه و یا هر نوع نمایش بر خط علائم که موجب فریب یا مشتبه شدن طرف به اصالت کالا و خدمات شود، ممنوع و متخلف به مجازات مقرر در این قانون خواهد رسید.

 

 

_{^{مطالب مرتب با دعاوی تجاری :}}

1- راههای انحلال شرکتهای تجاری

2- سوءاستفاده از علائم تجاری ثبت شده

3- ورشکستگی و تصفیه، وکیل ورشکستگی، وکیل تجاری​

2- راه های اعتراض به رأی (واخواهی،تجدیدنظرخواهی،فرجامخواهی)