احکام، مقررات و شرایط تعیین قیم

_{^{احکام و مقررات تعیین قیم (قیمومت)}}

• محاکم، ادارات و دفاتر اسناد رسمی فقط کسی را به قیمومیت خواهند شناخت که نصب او مطابق قانون توسط دادگاه به عمل آمده باشد.
•  هرگاه در اقامتگاه محجور دادگاه صلاحیتدار برای امور قیمومیت وجود نداشته باشد، امور مزبور با نزدیکترین دادگاه صلاحیتدار به اقامتگاه محجور خواهد بود.
•   در صورتی که اقامتگاه محجور معلوم نباشد، امور قیومیت با دادگاهی است که محجور در حوزه آن دادگاه یافت می شود.
• دادگاه مدنی خاص (دادگاه خانواده) می تواند از میان اشخاصی که برای قیمومیت مناسب هستند، یک نفر را به اسم قیم معین و حکم نصب او را صادر کند و دادگاه مزبور می تواند علاوه بر قیم، یک یا چند نفر را به عنوان ناظر معین کند که در این صورت دادگاه باید حدود اختیارات ناظر را تعیین کند.
• نصب قیم در صورتی انجام می شود که حکم حجر (یعنی نداشتن صلاحیت برای اعمال حقی که شخص آن را دارا شده است) به واسطه انقضای مدت تجدیدنظرخواهی یا صدور حکم دادگاه تجدیدنظر به حجر، صادر و اعلان شده باشد. این حکم فقط اختصاص به مجانین و اشخاص سفیه دارد چرا که در خصوص صغر و عدم رشد اماره قانونی سن بلوغ و سن رشد رعایت می شود.  

_{^{اشخاصی که برای آنها قیم تعیین می شود}}

1- برای صغاری که ولی خاص ندارند یعنی دختر زیر نه سال و پسر زیر 15 سال در صورتی که پدر یا جد پدری یا وصی منصوب از سوی آنها وجود نداشته باشد.

وصی نیز از سوی پدر یا حسب مورد جد پدری تعیین می شود. به این صورت که:

"هر یک از پدر و جد پدری بعد از وفات دیگری می تواند برای اولاد خود که تحت ولایت او می باشند، وصی معین کند تا بعد از فوت خود در نگاهداری و تربیت آنها مواظبت کرده و اموال آنها را اداره نماید."

لازم به ذکر است هیچ یک از پدر و جد پدری نمی تواند با حیات دیگری برای مولی علیه خود وصی معین کند.

2- اطفال سر راهی که پدرشان معلوم نیست در حکم صغاری هستند که ولی خاص ندارند و برای آنها قیم نصب می شود.

3- اطفال نامشروع در حکم صغاری هستند که ولی خاص ندارند و برای آنها قیم نصب می شود.

4- برای مجانین (کسی که فاقد تشخیص نفع و ضرر و حسن و قبح است. احراز جنون با دادگاه است) که جنون آنها متصل به زمان صغر آنها بوده و ولی خاص نداشته باشند.

5- برای اشخاص غیر رشید (شخصی که نمی تواند نفع و ضرر خود را تشخیص دهد) که عدم رشد آنها متصل به زمان صغر آنها بوده.

6- برای مجانین که جنون آنها متصل به زمان صغر آنها نباشد.

7- برای اشخاص غیر رشید که عدم رشد آنها متصل به زمان صغر آنها نباشد.

_{^{نصب قیم در خارج از کشور}}

در خارج ایران کنسول ایران و یا جانشین وی می تواند نسبت به ایرانیانی که طبق موارد اشاره شده در بالا باید برای آنها قیم نصب شود و در حوزه ماموریت او ساکن یا مقیم اند، موقتا نصب قیم کند و باید تا 10 روز پس از نصب قیم، مدارک عمل خود را به وسیله وزارت امور خارجه به وزارت دادگستری بفرستد.

نصب قیم مزبور وقتی قطعی می گردد که دادگاه مدنی خاص تهران، تصمیم کنسول یا جانشین او را تنفیذ کند.

در صورت عدم تنفیذ قیم موقت، صلاحیت تعیین قیم با دادگاه عمومی تهران خواهد بود.

در اختیارات، وظایف و مسوولیت قیم و حدود آن :

مواظبت (جسمی و روحی) شخص مولی علیه و نمایندگی قانونی او در کلیه امور مربوط به اموال و حقوق مالی او با قیم است.

صلاحیت قیم عام است. بنابراین در صورت تردید در حیطه اختیارات او، اصل بر وجود اختیار است.

چنانچه مادر محجور، حضانت وی را بر عهده داشته باشد، مواظبت از مجور به قیم سپرده نخواهد شد.

آموزش و پرورش محجور نیز با قیم می باشد.

_{^{لزوم اطلاع به دادستان جهت نصب و تعیین قیم}}

اشخاص ذیل مکلفند مراتب اطلاع از وجود شخصی که محتاج به تعیین قیم است را به دادستان یا نماینده او اطلاع دهند. همچنین در مواردی که دادستان نیز از وجود شخصی که باید برای او قیم تعیین شود، مطلع گردد، باید به دادگاه مدنی خاص رجوع و اشخاصی را که برای قیمومت مناسب می داند به آن دادگاه معرفی کند :

1- هریک از پدر یا مادر شخص محتاج به قیم.

2- همسر شخص محتاج به قیم.

3- خویشاوندانی که با شخص محتاج به قیم در یک جا زندگی می کنند.

4- مامورین کنسولی

5- شهرداری، اداره آمار، ثبت احوال و مامورین آنها

6- دهبان

7- بخشدار

8- دادگاه ها