اصلاح و تغییر شناسنامه و دعاوی مرتبط با ثبت احوال

_{^{اصلاح مندرجات شناسنامه (سن،نام،نام خانوادگی و جنسیت)}}

آنچه در حقوق، احوال شخصیه نامیده می شود و مجموعه ای از اوصاف مربوط به شخصیت انسان را صرفنظر از شغل و مقام او در اجتماع، شکل می دهد، در جامعه مسائلی را ایجاد می کند که سازمان ثبت احوال به نوعی به عنوان یک نهاد دولتی به عنوان بازوی نظام قضایی ایران به برخی از این مسائل و دعاوی ناشی از آن رسیدگی می کند.

_{^{وظایف سازمان ثبت احوال}}

1- ثبت تولد و صدور شناسنامه برای نوزادان

2- ثبت مرگ و صدور گواهی وفات                                                     

3- تعویض شناسنامه

4- ثبت ازدواج و طلاق و نقل تحولات

5- صدور گواهی ولادت برای شهروندان خارجه

6- تنظیم دفاتر ثبت کل وقایع و نام خانوادگی

7- تهیه آمارهای جمعیتی

بسیار واضح و روشن است که شناسنامه هر شخصی نشان دهنده هویت آن شخص است و مدرک شناسایی اوست. اما آنچه در زمان تولد هر شخصی در شناسنامه اش ثبت شده، در صورت حصول شرایطی قابل اصلاح است.در ادامه موارد تغییر و اصلاح شناسنامه به تفسیر مورد بررسی قرار خواهد گرفت:

^{_{موارد تغییر نام کوچک}}

انتخاب اسامی که موجب هتک حیثیت و مقدسات اسلامی باشد

 اسامی مرکبی که عرفا یک اسم محسوب نمی شوند. مانند سعید بهزاد

 عناوین کشوری یا لشکری و القاب

 نام های زننده و مستهجن

 نام های نامتناسب با جنس

 نام های معرف صفات مذموم و مغایر با ارزش های والای انسانی

 نام هایی که موجب تحقیر اشخاص می شود یا دارای معنای لغوی که در جامعه قابل پذیرش نباشد ممنوع و قانون تغییر آنها را جایز دانسته است

القاب اعم از ساده و مرکب. مانند: ملک الدوله

نام هایی که موجب اشاعه و ترویج فرهنگ بیگانه گردد. مانند ژاکاردو

حذف کلمات زائد و غیرضروری در نام: غلام

تصحیح اشتباهات املایی در نام اشخاص

هم نام بودن فرزند با پدر یا مادر در یک خانواده

هم نام بودن برادران و یا خواهران در یک خانواده

تغییر نام ها از عربی به شکل فارسی از قبیل: اسمعیل به اسماعیل

تغییر نام کسانی که با تایید مراجع ذی صلاح به دین مبین اسلام مشرف می شوند

تغییر نام کسانی که نام آنها اسامی هفته باشد

تغییر نام کسانی که تغییر جنسیت داده و دادگاه صالحه حکم به تغییر نوع جنس در اسناد سجلی و شناسنامه آنان صادر نموده است

پیشوند "عبد" خاص اسامی و صفات ذات پروردگار است و در سایر موارد متقاضی می تواند تقاضای حذف آن را بنماید

همچنین درصورتی که شخص معتقد باشد که نام کوچک او، اسمی نیست که به آن علاقه دارد و همگان او را به سم دیگری می شناسند و او را به آن نام خطاب قرار می دهند، با انجام تشریفات خاص قانونی، می تواند اسم کوچک خود را تغییر دهد.

در صورت وجود یکی از شرایط بالا، شخص بالای 18 سال یا کمتر از 18 سال  که دارای حکم رشد باشد، با در دست داشتن اصل شناسنامه و دو برگ تصویر آن درخواست خود را در قالب دادخواست به دادگاه محل اقامت خود و به طرفیت اداره ثبت احوال شهرستان یا بخش صادر کننده سند سجلی، طرح و اقامه کند. لازم به ذکر است پدر یا جد پدری با ارئه شناسنامه خود جهت فرزندان کمتر از 18 سال و سرپرست قانونی( قیم، امین، وصی ) برای افراد صغیر و محجور با ارائه مدارک مستند که سمت او محرز شده باشد می تواند اقدام نماید.

البته برای تغییر نام می توان به ادارات ثبت احوال سراسر کشور (نه لزوما محل صدور شناسنامه) نیز مراجعه نمود.

درخواست تغییر نام می بایست بعد از ثبت در هیئت اختلاف اداره ذیربط ( محل صدور شناسنامه ) مطرح  نسبت به آن با رعایت رعایت قوانین تصمیم گیری می شود.

^{_{موارد تغییر نام خانوادگی}}

1- نام خانوادگی از واژه های نامناسب باشد

2- نام خانوادگی بیش از دو کلمه باشد

3- هر گاه تغییر نام خانوادگی به منظور وحدت  با ام خانوادگی پدر، جد پدری، فرزند، برادر، خواهر و عمو باشد

4- تغیر نام خانوادگی به منظور وحدت با ناپدری

5- هر گاه محکومیت جزایی موثر برای یکی از افراد خانواده پیش آید و داشتن آن نام خانوادگی موجب ننگ و سرافکندگی باشد

6- نام خانوادگی از کلمات مذموم یا مغایر با ارزش های اسلامی باشد

7- نام خانوادگی از اسامی محل یا منسوب به محل نامناسب باشد. مانند: مشهدی، اصفهانی

8- نام خانوادگی از واژه های منسوب به مناصب یا القاب و عناوین باشد

9- نام خانوادی ترکیبی از یک واژه و نام محل یا منسوب به محل باشد. مانند: حیدری علی آبادی

10- نام خانوادگی ترکیبی از یک واژه و نام ایل یا طایفه باشد. مانند اینانلو صابری

11- نام خانوادگی ترکیبی از یک واژه و نام یکی از مشاغل باشد.مانند حمیدی طباخ

12- نام خانوادگی ترکیبی از یک واژه، حرف، عدد یا کلمه زائد.

^{_{تغییر سن مندرج در شناسنامه}} 

درخواست تغییر سن حسب مورد باید به اداره ثبت احوال یا دادگاه عمومی حقوقی تقدیم شود. در صورتی که ادعای اختلاف سن واقعی و سن مندرج در شناسنامه کمتر از 5 سال باشد. مدعی باید به دادگستری رجوع کند و با تقدیم دادخواست طرح دعوی کند.

در صورتی که متقاضی مدعی باشد اختلاف سن مندرج در شناسنامه بیشتر از 5 سال است، اختلاف در کمیسیون مطرح خواهد شد این کمیسیون متشکل از 5 نفر است که به اختلاف رسیدگی می کند و در صورت لزوم موضوع را برای تشخیص سن به پزشکی قانونی ارجاع می دهد. لازم به ذکر است تشخیص کمیسیون در تشخیص سن قابل اعتراض نخواهد بود.