اطلاع از شرایط، مراحل و احکام مطالبه نفقه زوجه

_{^{تعاریف و کلیات نفقه زوجه}}

همین که عقد نکاح به طور صحت واقع شد، روابط بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می شود که نفقه از مصادیق حقوق زن و تکالیف مرد بعد از وقوع عقد نکاح بطور صحت می باشد.
آنچه که بیان شد مربوط به نفقه زوجه در زمان زندگی مشترک با زوج و در عقد دائم بین طرفین است ( در عقد انقطاع یا موقت، زن حق نفقه ندارد مگر اینکه شرط شده باشد یا آنکه ق مبنی بر آن جاری شده باشد )
اما در مورد وضعیت زنی که از همسرش جدا شده، قانونگذار در ماده 1109 وضعیت را مشخص کرده به این صورت که: " نفقه مطلقه رجعیه در زمان عده بر عهه شوهر است مگر اینکه طلاق در حال نشوز واقع شده باشد لیکن اگر عده از جهت فسخ نکاح یا طلاق بائن باشد زن حق نفقه ندارد مگر در صورت حمل از شوهر خود که در این صورت تا زمان وضع حمل، حق نفقه خواهد داشت."
در صورت مرگ زوج نیز طبق ماده 1110 قانون مدنی: " در ایام عده وفات، مخارج زندگی زوجه عندالمطالبه از اموال اقاربی که پرداخت نفقه بر عهده آنان است( در صورت عدم پرداخت ) تامین می گردد."
ضمانت اجرایی که قانونگذار برای عدم پرداخت نفقه از سوی زوج در نظر گرفته نیز حاکی از اهمیت این موضوع در حقوق ایران است. زیرا طبق ماده 1111 قانون مدنی:" زن می تواند در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه به محکمه رجوع کند در این صورت محکمه میزان نفقه را معین و شوهر را به دادن آن محکوم خواهد کرد." اگر هم اجرای حکم مذکور در ماده قبل ممکن نباشد و شوهر همچنان از دادن نفقه استنکاف نماید و عدم امکان اجرای حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه، زن می تواند به حاکم رجوع کند و حاکم شوهر را اجبار به طلاق نماید. همچنین است در صورت عجز شوهر از دادن نفقه "
پس ملاحظه می شود تحت شرایطی عدم پرداخت نفقه ازسوی زوج می تواند از دلایلی باشد که زوجه با استناد به آن تقاضای طلاق نماید
علاوه بر این جهت کسب مشاوره حقوقی در زمینه احکام راجع به مطالبه نفقه (دعوای حقوقی ) یا ترک انفاق (دعوای کیفری) می توانید با وکلا پایه یک دادگستری دفتر وکالت دادگران حامی | وکیل تهران ، وکیل در ایران، تماس حاصل نمایید.

_{^{شرایط مطالبه نفقه}}

شرط وجوب نفقه زوجه دو چیز است: 
1 -نکاح دائم : الزام شوهر به دادن نفقه از آثار نکاح دائم است و در نکاح موقت، شوهر چنین الزامی ندارد. البته زوجین میتوانند ضمن عقد نکاح موقت شرط کنند که زن تحت سرپرستی مرد باشد و مرد ملزم به تأمین هزینه زن باشد.
2 -تمکین زوجه : به موجب ماده 1108 قانون مدنی هرگاه زن بدون مانع مشروع از اداى وظائف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود. استحقاق نفقه در عقد دائم مشروط به تمکین زوجه است، مگر اینکه زوجه داراى عذر شرعى باشد، که در این صورت هر چند زوجه از اداى وظایف زناشویى خوددارى کند، ولى مستحق نفقه می باشد. لازم به ذکر است مخالفت زن از شوهر منجر به ناشزه شدن نمی شود، بلکه ناشزه شدن فقط در اثر مخالفت در اموری است که بر مبنای وظایف زوجیت بر زوجه واجب می باشد.

_{^{مراحل مطالبه نفقه}}

در صورت استنکاف شوهر از پرداخت نفقه، زن می تواند با مراجعه به دادگاه شوهر را ملزم به پرداخت آن نماید. در این صورت محکمه میزان نفقه را معین و شوهر را به دادن آن محکوم خواهد کرد. لازم به ذکر است اگر زوج از دادن نفقه زوجه استنکاف نماید، طبق قانون زوجه حق دارد برای طلاق به دادگاه رجوع کند.
در صورتی که میزان نفقه مورد مطالبه تا ۲۰ میلیون تومان باشد باید در شورای حل اختلاف طرح ردیده و اگر بیشتر باشد دادگاه خانواده صالح به رسیدگی می باشد. دادخواست مطالبه ی نفقه باید از طریق دفاتر خدمات قضایی داده شود.
پس از تعیین وقت توسط دادگاه و رسیدگی به پرونده و احراز شرایط لزوم پرداخت نفقه توسط زوج، دادگاه شوهر را محکوم به پرداخت نفقه می نماید.

_{^{احکام و قوانین راجع به مطالبه نفقه زوجه}}

• ضمانت اجرای کیفری عدم پرداخت نفقه به زوجه و اقارب به موجب ماده 53 قانون حمایت خانواده می باشد که بیان می دارد هر کس با داشتن استطاعت نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع نماید به حبس جنحه ای از سه ماه تا یک سال محکوم خواهد شد. 
• تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است و در صورت گذشت وی از شکایت در هر زمان تعقیب جزائی یا اجرای مجازات موقوف می ‌شود.
• نفقه زن همانند سایر دیون بر ذمه شوهر است و زن می تواند نفقه گذشته خود را از شوهر طلب نماید. 
• همچنین، چنانچه زوجه قبل از دریافت نفقه فوت نماید، مانند سایر طلبه اى او به ورثه منتقل می گردد. 
• نفقه زوجه تکلیفی یک جانبه است و زن هیچ گاه مکلف به دادن نفقه به شوهر نیست.
• نفقه زن مشروط به فقر زن یا تمکّن مرد نیست، زن حتی اگر ثروتمند باشد میتواند از شوهر نفقه طلب کند.
• نفقه زوجه باید متناسب با وضع اجتماعی زن باشد اگرچه به نظر میرسد که موقعیّت و وضع مالی شوهر نیز باید موردنظر باشد. 
• در صورت بودن زوجه و یک یا چند نفر واجب‌النفقه دیگر زوجه مقدم بر سایرین خواهد بود.

_{^{مستندات قانونی در خصوص شرایط مطالبه نفقه زوجه}}

ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی
نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.
ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی
هر گاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظائف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود.
ماده ۱۱۰۹ قانون مدنی
نفقه مطلقه رجعیه در زمان عده بر عهده شوهر است مگر اینکه طلاق در حال نشوز واقع شده باشد لیکن اگر عده از جهت فسخ نکاح‌ یا طلاق بائن باشد زن حق نفقه ندارد مگر در صورت حمل از شوهر خود که در این صورت تا زمان وضع حمل حق نفقه خواهد داشت.
ماده ۱۱۱۰ قانون مدنی
در ایام عده وفات، مخارج زندگی زوجه عندالمطالبه از اموال اقاربی که پرداخت نفقه به عهده آنان است (درصورت عدم پرداخت) تامین می گردد.
ماده ۱۱۱۱ قانون مدنی
زن میتواند در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه به محکمه رجوع کند در این صورت محکمه میزان نفقه را معین و شوهر را به دادن آن محکوم خواهد کرد.

ماده ۱۱۱۲ قانون مدنی
اگر اجراء حکم مذکور در ماده قبل ممکن نباشد مطابق ماده ۱۱۲۹ رفتار خواهد شد.
ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی
در عقد انقطاع زن حق نفقه ندارد مگر اینکه شرط شده یا آنکه عقد مبنی بر آن جاری شده باشد.
ماده ۱۲۰۳ قانون مدنی
در صورت بودن زوجه و یک یا چند نفر واجب‌النفقه دیگر زوجه مقدم بر سایرین خواهد بود.
ماده ۱۲۰۵ قانون مدنی
در موارد غیبت یا استنکاف از پرداخت نفقه، چنانچه الزام کسی که پرداخت نفقه بر عهده اوست ممکن نباشد دادگاه می تواند با مطالبه افراد واجب النفقه به مقدار نفقه از اموال غایب یا مستنکف در اختیار آنها یا متکفل مخارج آنان قرار دهد و در صورتی که اموال غایب یا مستنکف در اختیار نباشد همسر وی یا دیگری با اجازه دادگاه می توانند نفقه را به عنوان قرض بپردازند و از شخص غایب یا مستنکف مطالبه نمایند.
ماده ۴۷ قانون حمایت خانواده 1391
دادگاه در صورت درخواست زن یا سایر اشخاص واجب ‌ النفقه، میزان و ترتیب پرداخت نفقه آنان را تعیین می‌کند.
تبصره ـ درمورد این ماده و سایر مواردی که به ‌ موجب حکم دادگاه باید وجوهی به‌طور مستمر از محکوم علیه وصول شود یک بار تقاضای صدور اجرائیه کافی است و عملیات اجرائی مادام که دستور دیگری از دادگاه صادر نشده باشد ادامه می‌یابد.

ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده 1391
هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب ‌ النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه شش محکوم می‌شود. تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است و درصورت گذشت وی از شکایت در هر زمان تعقیب جزائی یا اجرای مجازات موقوف می‌شود.
تبصره ـ امتناع از پرداخت نفقه زوجه‌ای که به موجب قانون مجاز به عدم تمکین است و نیز نفقه فرزندان ناشی از تلقیح مصنوعی یا کودکان تحت سرپرستی مشمول مقررات این ماده است.