مراحل تقسیم ارث و ترکه

^{مراحل تقسیم ارث}

^{1- اخذ گواهی انحصار وراثت}

  گواهی انحصار وراثت به درخواست متقاضی و توسط شورای حل اختلاف آخرین محل اقامتگاه متوفی صادر می شود . این گواهی برای ورثه یا هر ذینفع برای انجام امور حقوقی در ادارات دولتی و دفاتر اسناد رسمی بانک ها و ... نیاز است و همین طور برای تحریر و تقسیم ترکه ابتدأ باید  گواهی انحصار وراثت را  اخذ نمود.

^{2- مهر و موم ترکه}

به موجب ماده 167 قانون امور حسبی هر یک از ورثه متوفی یا نماینده قانونی آن ها، موصی له در صورت وصیه به جزء مشاع ترکه و طلبکاران متوفی در صورتی که طلب ایشان مستند به سند رسمی یا حکم قطعی باشد و کسی که از طرف متوفی به عنوان وصایت معین شده باشد می تواند درخواست مهر و موم ترکه را بنماید.

البته در برخی موارد خاص نیز شورای حل اختلاف می تواند ابتدا به ساکن و بدون درخواست اشخاص فوق الذکر اقدام به مهر و موم ترکه بنماید. در این صورت تمامی اموال متوفی مطابق با صورتجلسه تنظیمی شورا، مهر و موم و به شخص امینی سپرده می شود.

^{3- تحریر ترکه}

هر یک از ورثه یا نماینده قانونی وی و وصی می تواند از شورای حل اختلاف تقاضای تحریر ترکه را بنماید. منظور از تحریر ترکه، تعیین مقدار ترکه و دیون متوفی است.

با درخواست تحریر ترکه ابتدا با استعلام از مراجع مربوطه اموال متوفی(اعم از املاک، خودرو، حسابهای بانکی، سهام و سایر اموال قابل استعلام) شناسایی می گردد و همراه با سایر اموال متوفی (از جمله اموال منقول غیرقابل استعلام وی مانند لوازم منزل، طلاجات و ..) صورتجلسه و بهای آن ها مشخص می گردد.

^{4- تصفیه ترکه}

منظور از تصفیه ترکه، تعیین دیون و حقوق بر عهده متوفی و پرداخت این بدهی ها و خارج کردن مورد وصیت از ترکه می باشد. بنابراین در مرحله اول دیون متوفی پرداخت و پس از آن مورد وصیت از ترکه خارج می گردد :

^{پرداخت دیون متوفی}

پس از هزینه کفن و دفن و سایر هزینه های ضروری، دیون و حقوقی که برعهده متوفی است از محل ترکه پرداخت می گردد.  اگر ترکه برای پرداخت تمامی بدهی های متوفی کافی نباشد در صورتی که ورثه ترکه را بی قید شرط قبول کرده باشند، ملزم به پرداخت تمام بدهی های متوفی خواهند بود.

در غیر این صورت وراث مسئولیتی بیش از ترکه ای که از متوفی باقی مانده ندارند و ترکه باقی مانده، پس از پرداخت طلبهای دارای حق تقدم به شرح ماده 226 قانون امور حسبی مابین تمامی طلبکاران به نسبت طلب آن ها تقسیم می شود. 

 ^{خروج مورد وصیت از ترکه}

وصیت اعم از تملیکی یا عهدی، منقول یا غیر منقول، ممکن است تنظیم گردد. در هر صورت وصیت نامه چه به یکی از سه صورت رسمی، خودنوشت یا سری تنظیم شده باشد و یا اینکه به نحو دیگری تنظیم و در دادگاه تنفیذ گردد، صرفا تا یک سوم اموال متوفی معتبر می باشد و بیش از یک سوم در صورتی معتبر است که ورثه آن را اجازه نمایند. 

^{5- تقسیم ترکه}

پس از تصفیه ترکه، هر مالی که از متوفی باقی مانده باشد مطابق مقررات قانون مدنی در باب ارث میان ورثه تقسیم می گردد. در صورت توافق ورثه می توان با تنظیم صورت جلسه, اموال را تقسیم کرد. اما در صورت عدم رضایت هر کدام از آن ها نسبت به تقسیم توافقی، دیگر امکان تنظیم تقسیم نامه، صلحنامه یا هر قرارداد دیگری جهت تقسیم ترکه وجود ندارد و می بایست از طریق طرح دعوای تقسیم ترکه، از دادگاه محل آخرین اقامتگاه متوفی، خواستار تقسیم ترکه گردید. 

تقسیم ترکه به دو صورت امکان پذیر است: اگر ترکه قابل تقسیم باشد، به نسبت سهم هر وارث تقسیم و به ایشان داده می شود. اما اگر ترکه قابل تقسیم به تعدیل،افراز و غیرآن نباشد، در این صورت ترکه از طریق اجرای احکام دادگاه به فروش می رسد و وجه حاصل از آن به نسبت سهم هر وارث تقسیم می گردد.