تنفیذ وصیت نامه و دعوای ابطال آن چگونه است ؟

^{عناصر وصیت}

1- موصی یا وصیت کننده
2- موصی له یا کسی که به نفع او وصیت شده
3- موصی به یا چیزی که به عنوان وصیت به آن پرداخته می شود
4- وصی یا کسی که به وصیت عمل می کند
 

^{نکات مهم وصیت نامه}

• موصی نمی تواند نسبت به کل اموال خود به هر طریقی که مایل است وصیت کند. مثلا به بعضی از وراث خود کمتر و به بعضی دیگر بیشتر ببخشد یا یک یا چند تن از وراث خود را در وصیت از ارث محروم کند. اگر چنین وصیت نامه ای تنظیم شود، وصیت متوفی تنها نسبت به یک سوم اموالش نافذ است و در صورت مخالفت سایر ورثه با مفاد وصیت نامه، آثار حقوقی بر دو سوم باقی مانده مترتب نیست. 
• وصیت کننده بطور قطع یقین باید اهلیت و مجاز به تصرف در اموال خود باشد.
• موصی می تواند در هر صورت از وصیت خود برگردد.
• اگر موصی وصیت دومی بر وصیت اول خود صادرنماید، در این صورت وصیت دوم مورد پذیرش بوده و به اجرا در می آید.
• طبق ماده 836 قانون مدنی هرگاه فرد دست به خودکشی بزند یا اعمالی که باعث جراحت و از بین رفتن خود شود و بعد از آن وصیت نماید، اگر از بین برود وصیت باطل می گردد و درصورتی که زنده بماند وصیت او نافذ می باشد.
• موصی به باید مالیت و منفعت عقلایی، قابلیت نقل و انتقال داشته و در ملکیت موصی بوده و نباید متعلق به شخص ثالث باشد.
• وصیت کردن بر مال نامشروع باطل می باشد.
• وصیت کردن بر چیزی که بعدا موجود می شود صحیح است. به عبارتی وصیت کردن برحمل که به تبع موجود می شود صحیح است. مثل وصیت کردن بر فرزندی که در شکم مادر وجود دارد و به شرط زنده به دنیا آمدن صحیح می باشد. 
• موصی فقط تا میزان یک سوم ترکه میتواند وصیت کند و بیش از یک سوم آن در صورتی نافذ است که به تایید و تنفیذ ورثه برسد.
• اگر وارثی بیش از یک سوم را تنفیذ کند فقط نسبت به سهم او نافذ می باشد و اگر مالی معینی را تقویم نمود و قیمت آن بیش از یک سوم باشد مازاد آن متعلق به ورثه می باشد.
• لازم به ذکر است میزان ثلث به اعتبار دارایی وصیت کننده در هنگام فوت موصی مورد نظرمی باشد نه به اعتبار دارایی در هنگام وصیت.

^{انواع وصیت}

وصیت دو نوع می باشد، تملیکی و عهدی:

^{وصیت تملیکی}

وصیت تملیکی عبارت است از اینکه کسی عین یا منفعتی را از مال خود برای زمان بعد از فوتش به دیگری به طور مجانی تملیک کند.

با این نوع وصیت، شخص میتواند تا حدودی تکلیف اموال خود را ، معین کند. مانند صرف اموال برای ساختن مدرسه و ... .

در وصیت تملیکی، تملیک با قبول موصی له پس از فوت موصی محقق میشود لذا قبول آن قبل از فوت موصی موثر نیست. موصی می تواند از وصیت خود رجوع کند حتی اگر موصی له، موصی به را قبض کرده باشد.

بنابراین، نسبت به موصی له قبول و رد وصیت بعد از فوت متوفی معتبراست. یعنی اگه موصی له قبل از فوت موصی مورد وصیت را رد کند بعداز درگذشت فرد میتواند آن را قبول کند و اگر بعد از فوت موصی آن را قبول کرد و آن را قبض کرد دیگر نمی تواند آن را رد کند.

با قبول قبل از فوت موصی قبول ثانوی بعداز فوت ضرورت ندارد. در وصیت برای منافع عام المنفعه مانندوصیت به فقرا قبول وصیت از طرف آن ها شرط نیست. اگر وصیت بر فرد صغیر و مجنون باشد، رد وقبول وصیت برعهده ولی او خواهدبود. 

^{وصیت عهدی}

گاهی شخص وصیت کننده از شخصی میخواهد تا عملی را برایش انجام دهد. مثلا وصیت میکند که بعد از مرگش بعضی از اموالش را وقف کند یا بدهی های وی را پرداخت کند. این نوع وصیت، وصیت عهدی خوانده میشود. کسی که مجری انجام وصیت قرار میگیرد در زمان زنده بودن وصیت کننده میتواند با این وصیت مخالفت کند و نپذیرد اما پس از مرگ وی، مجری باید به انجام آنچه که موضوع وصیت متوفی بوده عمل کند.
در رابطه با تنفیذ یا ابطال وصیت نامه باید گفت تنفيذ وصیتنامه به معنای اعتبار بخشیدن به مفاد و محتوای آن بین اشخاص می باشد. در صورتی که وصیتنامه رسمی باشد نیازی به تنفیذ آن در دادگاه نبوده و موصی له می تواند از اداره ثبت تقاضای ثبت مورد وصیت را بنام خود بنماید.
 در خصوص وصیتنامه عادی باید گفت برابر ماده ۲۹۱ قانون امور حسبی و رأي وحدت رویه شماره 54-1351/10/13 هیئت عمومی دیوان عالی کشور وصیت نامه عادی در صورتی قابلیت تأیید و تنفیذ از ناحيه محکمه را دارد که از ناحيه اشخاص ذینفع به صحت آن اقرار کنند. در غیر این صورت حتی اگر ادله اثباتی دیگری بر صحت وصیت نامه عادی وجود داشته باشد محکمه حق تأیید و تنفيذ وصیت نامه را نخواهد داشت. همچنین چنانچه بعضی از اشخاص ذینفع بعضی مفاد وصیت نامه را تأیید و بعضی تأیید ننمایند صرفا در حق کسانی که وصیت نامه را تأیید و به صحت آن اقرار کرده اند قابل تنفيذ خواهد بود.

^{نکات مهم دعوای تنفیذ وصیت نامه در دادگاه}

لازم به ذکر است که دادگاه باید موارد زیر را در دعوای تنفیذ وصیتنامه احراز نماید:
•    عدم رجوع وصیت کننده از وصیت
•    قبول موصی له
•    عدم بطلان وصیتنامه
•    وجود شرایط قانونی صحت وصیتنامه
دعوای تنفیذ وصیتنامه از سوی موصی له یا نمایندگان قانونی وی عليه وراث موصی مطرح می گردد و این دعوا ترافعی بوده و باید به طرفیت کلیه ورثه اقامه شود و چنانچه وصی هم از جانب موصی تعیین شده باشد، باید او هم طرف دعوا قرار گیرد.

^{موارد ابطال وصیت نامه}

مواردی که در صورت عدم رعایت آن ها از سوی موصی یا نبود این ویژگی ها در موضوع وصیت، باید وصیت نامه را قابل ابطال دانست عبارتند از:
1- عدم اهلیت موصی
2- خودکشی موصی 
3- رجوع موصی از وصیت
4- عدم قبول وصیت توسط موصی له
5- وصیت مازاد بر ثلث
6- وصیت به مال غیر
7- نامشروع بودن جهت وصیت

^{مستندات قانونی - ابطال و تنفیذ وصیت نامه}

برای اطلاع از مقررات حاکم بر دعوای تنفیذ و ابطال وصیت نامه مقررات زیر را مطالعه نمایید :

مواد قانون مدنی از ماده ۸۲۵ تا ۸۶۰

مواد قانون امور حسبی از ماده ۲۷۶ تا ۲۹۹