نکات مهم جرم توهین
- توهین میتواند به هر وسیله یا از هر طریقی صورت پذیرد.
- توهین مطابق ماده 104 قانون مجازات اسلامی جرم قابل گذشت است که با شکایت شاکی خصوصی آغاز و با گذشت شاکی در هر مرحله متوقف می شود.
- رفتار مرتکب باید موهون باشد و صرف بلند داد زدن و گفتن حرف های تند و پرخاشگرانه توهین محسوب نمیشود.
- توهین ممکن است به صورت توهین ساده یا توهین مشدد رخ دهد.
- توهین بسته به آنکه مفهوم ناموسی داشته باشد یا نه و یا اینکه نسبت دادن صفت یا عمل ناشایست به طرف باشد یا نسبت دادن جرم میتواند مصداق جرم دیگری مثل قذف یا افتراء باشد بنابراین مضمون آن ممکن است عمل را از عنوان مجرمانه توهین خارج سازد.
- فحاشی و توهین را شاید در عرف بتوان با مسامحه مترادف دانست اما در عالم حقوق از باب ضرورت تفسیر عرفی قوانین کیفری ضرورتاً منشا توهین فقط فحاشی نیست.مثلا واژه ی بی هویت یا بی اصل و نسب یا بی خانواده شاید فحش نباشد ولی توهین هست!
- رفتار فیزیکی در جرم توهین می تواند به شکل گفتار، کردار، نوشتار و حتی انتشارات مختلف، دست و چشم و نظایر آنها باشد .
- اگر چه طبق قانون، فحاشی و استعمال الفاظ رکیک نمونه بارز توهین است اما این مصادیق تفصیلی هستند، بنابراین آب دهان بر روی دیگری ریختن، هل دادن تحقیر آمیز دیگری یا برداشتن خشونت آمیز کلاه یا عمامه یا روسری از شخص محترمی و پرت کردن آن روی زمین به جهت آنکه عرفاً باعث تحقیر و تخفیف شخص می شود، میتواند توهین کیفری محسوب شود نکته اینجاست که برای کیفری محسوب شدن توهین، حتما باید فعل مثبتی از مرتکب سر زند.
- بنابراین حتی اگر ترک فعل به قصد تحقیر شخص دیگر انجام شود، جرم توهین محقق نمی شود حتی توهین های متعدد مثل توهین به مقامات دولتی یا توهین به مقدسات یا توهین به رهبری نیز تنها با فعل مثبت رخ می دهد.
مجازات جرم توهین و جرائم مشابه آن
- اگر توهین ساده باشد طبق ماده 608 قانون مجازات اسلامی ( شلاق تا 74 ضربه – 50 هزار تا 1 میلیون ریال جزای نقدی)
- اگر توهین مشدد باشد (مواد 513 تا 517 قانون مجازات اسلامی ) – (ماده 609 قانون مجازات اسلامی) :
1- توهین به رهبری (6 ماه تا 2 سال حبس و غیرقابل گذشت) ماده 514
2- توهین به مقامات دولتی حین انجام وظیفه و با توجه به سمت آنها (3 تا 6 ماه حبس – یا مجازات توهین ساده) ماده 609
3- توهین به مقامات سیاسی خارجی (1.علنی باشد 2. در آن کشور جرم باشد 3. طرف شکایت کند ) – ( 1 تا 3 ماه حبس ) ماده 517
4- توهین به مقدسات و انبیاء و ائمه و حضرت فاطمه (1 تا 5 سال حبس) ماده 513
اگر سب النبی باشد (اعدام)
- قذف : (ماده 245 تا 261 قانون مجازات اسلامی) اگر توهین دارای مضامین ناموسی و نسبت دادن زنا یا لواط به شخص باشد حد آن 80 ضربه شلاق است .
- سب النبی (ماده 262 قانون مجازات اسلامی ) دشنام دادن یا قذف پیامبران مستوجب اعدام است. (قذف ائمه و حضرت فاطمه (س) در حکم آن است)
- افترا (ماده 697 قانون مجازات اسلامی) زمانیکه به دیگری جرمی را نسبت دهند که قابل اثبات نباشد افتراء رخ داده است و لزوما باید نسبت دادن جرم مطرح شود.
شرایط و اوضاع واحوال لازم برای تحقق جرم توهین
موهن بودن رفتار
تشخیص موهن بودن رفتار با عرف است که در این خصوص عواملی مثل زمان و مکان و طبقه اجتماعی و شخصیت مخاطب و موقعیت خاصی که رفتار مورد نظر در آن ارتکاب یافته است، در نظر گرفته می شود، در هر حال صرف خشنونت در کلام توهین محسوب نمی شود. عرف باید رفتار را توهین آمیز تلقی کند و صرف خلاف ادب تلقی کردن کفایت نمی کند.
وجود مخاطب معین
توهین به خود جرم نیست، همچنین توهین به یک گروه کلی بدون تعیین مصادیق نیز جرم محسوب نمی شود البته اگر مخاطب توهین تعداد افراد گروهی باشد که کم و قابل تشخیص هستند به طوری که توهین را بتوان متوجه تک تک آنها دانست، توهین کیفری تحقق می یابد؛ مثل توهین به همه دانش آموزان یک کلاس خاص یا توهین به همه اعضای هیئت مدیره یک شرکت بازرگانی.
شخص حقیقی بودن مخاطب
توهین به اشخاص حقوقی مشمول ماده 608 قانون تعزیرات نمی گردد؛ زیرا در این ماده از کلمه «افراد» استفاده شده است که دلالت بر شخص حقیقی دارد. بنابراین نمی توان کسی را به ارتکاب توهین علیه دولت یا اداره دولتی یا شرکت خصوصی، شهرداری نیروی مسلح قوه قضائیه و غیره محکوم کرد.
زنده بودن مخاطب
واژه افراد در ماده 608 دلالت بر زنده بودن مخاطب توهین دارد؛ زیرا توهین به مردگان درصورتی توهین محسوب می شود که عرفاً توهین به بازماندگان تلقی شود.
حضوری یا علنی بودن توهین
نکته 1- جز در موارد خاص قانونی مثل توهین به رئیس یا نماینده سیاسی کشور خارجی در ایران موضوع ماده 517 قانون تعزیرات، علنی بودن توهین شرط تحقق توهین نیست. لذا توهین در یک مکان خصوصی و بدون حضور شاهد هم قابل تحقق است.
نکته 2 - حضور مخاطب توهین هم شرط تحقق نیست. ممکن است در میان دیگران به شخصی که در جمع حاضر نیست، توهین کند.
نکته 3 - وجود یکی از دو شرط حضوری یا علنی بودن توهین برای تحقق آن لازم و کافی است.
نکته 4 - منظور از حضوری بودن لزوماً حضور فیزیکی نیست لذا صرف ارتکاب توهین از طریق تلفن یا ارتباط اینترنتی یا پیام کوتاه کافی است.
نکته 5 - منظور از علنی بودن، صرف حضور شاهد در محل نیست، بلکه ارتکاب توهین در محل معد برای حضور شاهد (مثل خیابان یا کوچه) هم علنی محسوب می شود حتی اگر در آن لحظه شاهد نباشد.
توهین باید صریح باشد.
الفاظ یا حرکات مرتکب باید صراحت بر توهین داشته باشد و به اصطلاح تفسیربردار نباشد. در صورت عدم صراحت، مرتکب به جرم توهین محکوم نخواهد شد.
عدم لزوم ابتدایی بودن توهین
به این معنا اگر کسی در پاسخ به توهین دیگری مرتکب توهین شود وصف مجرمانه توهین از وی سلب نمی شود؛ در واقع لازم نیست حتما توهین ابتدائا از ناحیه شخصی صورت گیرد، بلکه پاسخ به توهین هم اگر واجد شرایط توهین باشد، توهین محسوب می شود. فقط شخصی که در پاسخ به توهین طرف، مرتکب توهین شده است، ممکن است از کیفیات مخففه برخوردار شود.
5- نتیجه حاصله (مطلق بودن جرم توهین)
جرم توهین یک جرم مطلق است و مقید به نتیجه نیست، لذا حتی اگر مخاطب توهین از شخصیت والایی برخوردار باشد و عملاً از توهین متأثر نشود، باز جرم توهین به صرف موهن بودن رفتار مرتکب، از نظر عرف به ارتکاب یافته تلقی می شود.
6- سوءنیت در جرم توهین
تحقق جرم توهین مستلزم عمدی بودن آن است یعنی مرتکب باید عمد در ارتکاب رفتار موهن نسبت به دیگری داشته باشد. بنابراین اولاً مرتکب نباید در حالت خواب، بیهوشی، هیپنوتیزم، مستی و نظایر آنها باشد. دوماً باید به موهن بودن رفتار خود آگاه باشد نه آنکه به دلایلی مثل تفاوت فرهنگی یا زبانی مثل معنی برخی اشارات دست در برخی زبان ها و فرهنگ ها، نسبت به موهن بودن رفتار خود جاهل باشد.
توهین به فوت شدگان
نکته 1 - گاهی توهین به فوت شدگان به طور خاص جرم انگاری شده است مثل توهین به امام خمینی(ره) هر کس به حضرت امام خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی رضوان ا... علیه و مقام معظم رهبری به نحوی از انحاء اهانت نماید به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.
نکته 2 - اهانت به مردگان به شکل جنایت بر حسب قانون مجازات اسلامی مشمول پرداخت دیه خواهد بود.
نکته 3 - همچنین نبش قبر بر اساس ماده 634 قانون تعزیرات جرم محسوب می شود:
ماده 634 قانون تعزیرات - هر کس بدون مجوز مشروع نبش قبر نماید به مجازات حبس از سه ماه و یک روز تا یک سال محکوم میشود و هر گاه جرم دیگری نیز با نبش قبر مرتکب شده باشد به مجازات آن جرم هم محکوم خواهد شد.
نکته - تنها در خصوص قذف، در قانون مجازات، قذف متقابل افراد به هم از موجبات سقوط حد است لیکن مجازات تعزیری سر جای خود است.
بند ث ماده 261 قانون مجازات در این خصوص مقرر می دارد: هرگاه دو نفر یکدیگر را قذف نمایند، خواه قذف آنها همانند خواه مختلف باشد حد قذف ساقط و هر یک به سی ویک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری درجه شش محکوم خواهند شد.
نکته - انگیزه شرافتمندانه موجب زوال وصف کیفری جرم توهین نمی شود. مثلا کسی به انگیزه خنداندن شخص افسرده به وی توهین کند.
نمونه شکواییه توهین و فحاشی
شاکی : شقایق ..... نام پدر : حسین شغل : پرستار محل اقامت : تهران.میدان صادقیه ....... .
وکیل : مسعود محمدی وکیل پایه یک دادگستری به نشانی : تهران.میدان فاطمی.میدان گلها ..... .
مشتکی عنه : محمود ...... نام پدر : علیرضا شغل : آزاد محل اقامت : تهران.شهرک غرب ....... .
موضوع شکایت :
1- توهین
2- فحاشی (الفاظ رکیک)
3- تهمت
محل وقوع جرم : تهران.میدان صادقیه ...... .
شرح شکواییه توهین و فحاشی
با سلام و تحیت
احتراماً به استحضار می رساند مشتکی عنه، همسر سابق موکی می باشد که متاسفانه ایشان پس از جدایی بر کرات از طریق پیامک با توهین و فحاشی و وارد نمودن تهمت های ناروا موجب سلب آسایش موکل شده است.لذا با توجه به اینکه اعمال ایشان مصداق جرم و مستوجب مجازات می باشد، رسیدگی، تعقیب و تحقیق جرایم ارتکابی مورد استدعا است.
با تشکر و تجدید احترام
ارتباط با وکیل متخصص جرایم کیفری و مجازات ها - 88019243