وکیل قتل - راه های دفاع یا اثبات اتهام قتل

_{^{تعریف قتل}}

در قوانین کیفری تعریفی از واژه قتل وجود ندارد و قانون مجازات تعریفی از قتل ارائه نداده است.در ترمینولوژی تعریف قتل لطمه به حیات دیگری وارد ساختن خواه به واسطه عمل مادی و نیز یکی خواه به وسیله ترک فعل (سلب حیات از انسان زنده) و نوعی آدم کشی است که در آن کشتن انسان بدون حکم قانونی صورت گرفته است.

_{^{انواع قتل}} 

مستند به ماده 289 قانون مجازات اسلامی : جنایت بر نفس بر سه قسم ، عمدی – شبه عمدی – خطای محض می باشد.

جهت تشخیص اینکه جنایت عمدی محسوب می شود به موارد الف و ب و پ و ت ماده 290 قانون مجازات اسلامی مراجعه می نمائیم.

جنایت در موارد ماده 291 قانون مجازات اسلامی شبه عمدی و در موارد قید شده در ماده 292 قانون مجازات خطای محض محسوب می شود.

_{^{ماده 290 قانون مجازات اسلامی : جنایت عمدی}}

الف) هرگاه مرتکب با انجام کاری قصد ایراد جنایت بر فرد یا افراد معینی یا فرد یا افراد غیر معینی از یک جمع را داشته باشد و در عمل نیز جنایت مقصود یا نظیر آن واقع شود، خواه کار ارتکابی نوعاً موجب وقوع آن جنایت یا نظیر آن بشود، خواه نشود. (قصد فعل و قصد نتیجه، صرف قصد کشتن مهم است و فعل تشخیص باید نوعاً کشنده باشد)

ب) هرگاه مرتکب، عمداً کاری انجام دهد که نوعا موجب جنایت واقع شده یا نظیر آن می گردد هر چند قصد ارتکاب آن جنایت و نظیر آن را نداشته باشد ولی آگاه و متوجه بوده که آن کار نوعاً موجب آن جنایت یا نظیر آن می شود. (در این نوع قتل علم و آگاهی شخص (قاتل) نسبت به کشنده بودن عمل خود اهمیت دارد)

پ) هرگاه مرتکب قصد ارتکاب جنایت واقع شده یا نظیر آن را نداشته و کاری را هم که انجام داده است، نسبت به افراد متعارف نوعاً موجب جنایت واقع شده یا نظیر آن نمی شود لکن در خصوص  مجنی علیه به علت بیماری ، ضعف، پیری یا هر وضعیت دیگر و یا به علت وضعیت خاص مکانی یا زمانی نوعاً موجب آن جنایت یا نظیر آن می شود مشروط بر آنکه مرتکب به وضعیت نامتعارف مجنی علیه یا وضعیت خاص مکانی یا زمانی آگاه و متوجه باشد. (اصل بر عدم علم و آگاهی مرتکب به وضعیت خاص مجنی علیه است و باید ثابت شود که مرتکب وضعیت خاص مجنی علیه را می دانسته و انجام چنین عملی سبب مرگ او می شود در غیر اینصورت قتل واقع شده عمدی نیست.

ت) هرگاه مرتکب قصد ایراد جنایت واقع شده یا نظیر آن را داشته باشد بدون آنکه فرد یا جمع معینی مقصود وی باشد و در عمل نیز جنایت مقصود یا نظیر آن واقع شود مانند اینکه در اماکن عمومی بمب گذاری کند.

_{^{مجازات جرم قتل عمد}} 

ماده 381 قانون مجازات اسلامی ، مجازات قتل عمدی را در صورت تقاضای ولی دم و وجود سایر شرایط مقرر در قانون، قصاص و در غیر اینصورت دیه و حبس تعزیری می باشد.

جرم قتل عمد در تمام موارد بالا، مجازاتش قصاص نفس است در اصل اولیای دم مقتول یعنی وراث فرد مقتول به غیر از زوج و زوجه این امکان را دارند که درخواست قصاص (کشتن قاتل) نمایند.

در برخی موارد با رضایت دو طرف به جای قصاص، دیه پرداخت می شود که در این فرض که فرد قتل عمد انجام داده اما قصاص انجام نشده ، به غیر از پرداخت دیه، قاتل به حبس 3 تا 10 سال زندان هم محکوم می گردد.

_{^{ماده 291 قانون مجازات اسلامی : جنایت شبه عمدی}}

الف) هرگاه مرتکب نسبت به مجنی علیه قصد رفتاری را داشته لکن قصد جنایت واقع شده یا نظیر آن را نداشته باشد و از مواردی که مشمول تعریف جنایت عمدی می گردد، نباشد ( فرد نمی خواهد فرد دیگری را بکشد (قصد نتیجه (قصدکشتن) ندارد اماهدف انجام کاری را نسبت به وی دارد (قصد فعل دارد) در جرایم عمدی رفتار مجرمانه باید منتهی به نتیجه (قتل) شود و مرتکب علاوه بر قصد رفتار مجرمانه، قصد حصول نتیجه را هم داشته باشد ولی اگر فقط قصد رفتار مجرمانه وجود داشته باشد بدون قصد قتل، قتل غیرعمدی است.

ب) هرگاه مرتکب، جهل به موضوع داشته باشد مانند آنکه جنایتی را با اعتقاد به اینکه موضوع رقتاری وی شیء یا حیوان یا افراد مهدورالدم است به مجنی علیه وارد کند سپس خلاف آن معلوم گردد. (فرد نسبت به موضوع نادان است فرد قصد انجام رفتاری را نسبت به یک حیوان دارد پس از آن معلوم می شود که خطا کرده و در اصل انسان بوده نه حیوان در اینجا فرد نسبت به مقتول (انسان)  نه هدف کشتن داشته و نه قصد انجام رفتاری را بلکه فقط نسبت به موضوع نادان بودن خطا کرده است.

پ) هرگاه جنایت به سبب تقصیر مرتکب واقع شود مشروط بر اینکه جنایت واقع شده یا نظیر آن مشمول تعریف جنایت عمدی نباشد حالتی است که فرد تقصیری مانند بی احتیاطی، بی توجهی، بی مبالاتی، عدم رعایت قوانین انجام داده که شخص مرتکب نه قصد کشتن را دارد نه رفتارش عرفاً کشنده است مثل تصادفات رانندگی.

_{^{مجازات جرم قتل شبه عمد}}

به علت اینکه قتل عمد نیست بنابراین قصاص برای آن واجب نیست و مجازات مدنظر قرارداده شده برای آن، دیه توسط قاتل می باشد در خصوص قتل غیر عمد براثر تصادفات رانندگی به غیر از پرداخت دیه، مجازات زندان هم دارد.

_{^{ماده 292 قانون مجازات اسلامی : قتل خطای محض}}

در قتل خطای محض، قاتل نه هدف انجام رفتاری را در مورد مقتول دارد و نه قصد کشتن او را ( نه قصد فعل نه قصد نتیجه) و فرد کشته شده به هیچ وجه مدنظر قاتل نیست مثل اینکه فردی برای شکار حیوانی به سمت آن گلوله شلیک می کند اما گلوله به انسانی اصابت می کند و باعث فوت او می گردد.

الف) جنایت در حالت خواب و بی هوشی و مانند آن واقع شود.

ب) به وسیله صغیر و مجنون ارتکاب یابد.

پ) جنایتی که در آن مرتکب نه قصد جنایت بر مجنی علیه را داشته باشد و نه قصد ایراد فعل واقع شده بر او را، مانند آنکه تیری به قصد شکار رها کند و به فردی اصابت نماید.

_{^{مجازات جرم قتل خطای محض}}

در قتل خطای محض مانند قتل شبه عمد پرداخت دیه واجب است با این تفاوت که در قتل شبه عمد دیه را خود فرد قاتل پرداخت می کند اما در قتل خطای محض، عاقله ی فرد، مجبور به پرداخت دیه هستند.

_{^{راه های اثبات قتل}}

ادله اثبات در امور کیفری در ماده 160 قانون مجازات اسلامی بیان گردیده است که اقرار، شهادت، قسامه و سوگند و علم قاضی است.

_^اقرار

اقرار طبق ماده 164 قانون مجازات اسلامی عبارت از اخبار شخص به ارتکاب جرم از جانب خود.

وقتی کسی به موضوعی اقرار می کند آن موضوع ثابت می شود و به هیچ دلیل دیگری برای اثبات آن نیازی نیست (ماده 171 قانون مجازات اسلامی).

برای اثبات قتل عمد از طریق اقرار مستند به ماده 172 قانون مجازات اسلامی یکبار اقرار کافی است.

طبق ماده 173 قانون مجازات اسلامی انکار بعد از اقرار موجب سقوط مجازات نیست به جز در اقرار به جرمی که مجازات آن موجب رجم یا حد قتل است که در اینصورت در هر مرحله ولو در حین اجرا، مجازات مزبور ساقط و حبس تعزیری درجه 5 ثابت می گردد. (اقرار کننده باید عاقل- بالغ- قاصد و مختار باشد)

_^شهادت

براساس ماده 174 قانون مجازات اسلامی شهادت از اخبار شخصی غیر از طرفین دعوی به وقوع یا عدم وقوع جرم توسط متهم یا هر ام دیگری نزد مقام قضائی.

در جرم قتل زمانی به شهادت استناد می شود که متهم مسئولیت جرم را نمی پذیرد و آن را انکار می کند شاهد باید شرایط لازم را برای ادای شهادت داشته باشد براساس ماده 177 قانون مجازات اسلامی. در صورت وجود تعارض بین دو شهادت شرعی هیچ یک معتبر نیست. ؟ شهادت در کلیه جرایم طبق ماده 199 قانون مجازات اسلامی، دو شاهد مرد است برای اثبات قتل عمد باید 2 نفر شاهد مد عادل و مسلمان در این باره شهادت دهند.

_{^{قسامه و سوگند}}

ماده 312 قانون مجازات اسلامی علاوه بر ادله فوق الذکر جنایت را از طریق قسامه نیز قابل اثبات می داند. قسامه برای اثبات جرم قتل در آخرین مرتبه قراردارد و ماده 313 قانون مجازات اسلامی تعریف آن را بدین گونه بیان نموده که عبارت از سوگندهایی است که درصورت فقدان ادله دیگر غیر از سوگند منکر و وجود لوث، شاکی برای اثبات جنایت عمدی یا غیرعمدی یا خصوصیات آن و متهم برای دفع اتهام از خود اقامه می کند.

اگر ولی دم مقتول ادعا کنند که فردی قاتل است ولی شاهد و سندی نداشته باشند باید 50 بار در دادگاه قسم بخورند که فرد مذکور قاتل است. نصاب قسامه در اثبات قتل عمدی بنابر ماده 336 قانون مجازات اسلامی، سوگند 50 مرد از خویشاوندان و بستگان مدعی لست با تکرار سوگند قتل ثابت نمی شود. سوگند شاکی چه مرد باشد چه زن جزء نصاب محسوب می شود.

ادا کنندگان سوگند باید کسانی باشند که احتمال اطلاع آنها از وقوع جنایت توجیه پذیر باشد . (ماده 342 قانون مجازات اسلامی)

_{^{علم قاضی}}

آگاهی، ایمان و اعتقاد قاضی بر مجرم بودن کسی، که این علم باید ناشی از مستندات و مدارکی باشد، اسناد و مدارکی که قاضی برای اثبات جرم به آن ها استناد میکند.

_{^{مطالب مرتبط با قتل :}}

1- قتل، ضرب و جرح، جرایم علیه جسم افراد

2- سوگند و قسم به عنوان دلیل برای اثبات دعوا

3- انواع قتل عمد و بازخوانی یک پرونده قتل واقعی

4- دعوا، ضرب و جرح، درگیری، قصاص، وکیل کیفری