_{^{آیا امکان رجوع به هبه و بخشش در مورد همسر وجود دارد ؟}}

• زوجین درطول زندگی مشترک هدایایی را به یکدیگر اعطا می‌کنند. معمولا هدیه دادن زوج یا زوجه برای دوام رابطه زوجیت و ابراز محبت بین زوجین صورت می‌گیرد. یعنی این احتمال وجود دارد که هدیه‌دهنده در صورت ایجاد اختلاف یا اقدام برای طلاق، هدیه‌ای را که به همسرش داده است، از او پس بگیرد. هدیه دادن در قانون با عنوان هبه شناخته می‌شود. به‌موجب هبه، شخص می‌تواند مال منقول یا غیرمنقول را به همسرش هدیه دهد.
• برای این هدیه دادن هم امکان شرط گذاشتن وجود دارد . یعنی ممکن است زن یا شوهر در قبال این هدیه، مبلغی را دریافت کند یا در ازای این هدیه، او هم هدیه‌ای به‌طرف مقابل بدهد. حقوق‌دانان این نوع توافق را هبه معوض می‌گویند.

• همچنین این احتمال وجود دارد که شوهر این هدیه را برای دوام زوجیت به خانم اهدا کند. مانند این‌که آقا خودرو یا خانه یا هر نوع مالی را برای همسرش هبه کند تا این خانم با او زندگی مشترک را ادامه دهد. 

• عقد هبه بر اساس قانون مدنی یک عقد جایز است بر اساس این تقسیم بندی، عقد جایز به عقودی گفته می شود که امکان رجوع از آن بدون موافق بودن طرف مقابل امکانپذیر است .هبه را می توان عقدی جایز به شمار آورد ، چرا که واهب یا هبه کننده هر زمان که بخواهد می تواند عقد هبه را به هم بزند و مالش را پس بگیرد . در اصطلاح حقوقی ، به این عمل ، رجوع از هبه گفته می شود . 
• علیرغم اینکه بر اساس قانون مدنی، رجوع از هبه امکانپذیر است، اما در ماده ۸۰۳ قانون مدنی مواردی هم پیش بینی شده است که در صورت وجود آن ، واهب یا هبه کننده دیگر نمی تواند از هبه رجوع کند و آن را پس بگیرد. بر اساس این ماده ، عدم امکان رجوع از هبه شامل موارد ذیل است :

1- در صورتی که عین موهوبه ( یعنی مالی که هبه شده است ) از بین رفته باشد ، دیگر نمی توان از عقد هبه رجوع کرد.

2- در صورتی که متهب ( گیرنده هبه ) پدر ، مادر یا اولاد واهب باشند نمی توان از هبه رجوع کرد .

3- در صورتی که هبه از نوع هبه معوض بوده باشد و عوض هبه هم دریافت شده باشد 
4- در صورتی که مال هدیه شده از ملکیت هبه گیرنده خارج شده باشد و به دیگری تعلق گرفته باشد دیگر نمی توان هبه را پس گرفت . 

5- در صورتی هم که در مال هبه شده تغییراتی حاصل شده باشد، دیگر نمی توان از هبه رجوع نمود . 

• اگر هیچ کدام از این موارد در خصوص مال هبه شده وجود نداشته باشد، می توان از هبه رجوع کرد .
• برای اینکه واهب بتواند مالی که هبه کرده را باز پس بگیرد ، نخست باید در دادگاه دعوای رجوع از هبه اقامه کند .اقامه دعوای رجوع از هبه از طریق دادخواست رجوع از هبه امکانپذیر است .
• عقد و قرارداد هبه بر اساس قانون مدنی به این معنا است که شخصی مالی را به صورت رایگان به دیگری تملیک کند، هر چند هدیه دادن یا به اصطلاح حقوقی هبه کردن مالی به دیگری عملی پسندیده است، اما این تمام کار نیست؛ بلکه در برخی اوقات کسی که هبه ای کرده است ممکن است به هر دلیل پشیمان بشود و بخواهد از این عمل خود رجوع نماید و مالی که بخشیده است را پس بگیرد. به این عمل ، رجوع از هبه گفته می شود که بر طبق مقررات قانونی ، علی الاصول صحیح و مجاز است . البته در قانون مواردی که رجوع از هبه مجاز نیست هم پیش بینی شده است 
• در قانون مدنی در مورد رجوع از هبه مواردی مطرح‌ شده است . مطابق قانون مدنی ، این امکان وجود دارد که واهب یعنی شخصی که به متهب (هدیه گیرنده) مالی را هبه کرده‌ است، پشیمان شود و از هبه رجوع کند.

_{^{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص امکان رجوع به مال بخشیده شده به همسر}}

♦  در پاسخ به سوال این مخاطب گرامی، باید گفت که در حالت کلی و براساس تصریح قانون مدنی، امکان رجوع از هبه، توسط همسر وجود دارد، ولی اگر این هبه معوض بوده باشد، یعنی هدیه‌دهنده هم از همسر خود هدیه‌ای را دریافت کرده باشد یا اینکه این زمین از ملکیت خانم خارج شده باشد، در این‌ صورت امکان رجوع از هبه وجود ندارد. در غیر این‌ صورت شوهر می‌تواند از طریق دادگاه، دادخواست رجوع از هبه را مطرح کند و برای پس گرفتن زمینی که به این خانم داده است اقدام کند.
♦  از سوی دیگر در متن سوال مطرح شده بود که این زمین موضوع هبه، به‌صورت ۳ دانگ ۳ دانگ است و مالکیت ۳ دانگ آن به مادر آقا اختصاص دارد. در این زمینه نیز باید جنبه‌های حقوقی مالکیت مال مشاع نیز در نظر گرفته شود. 
هبه مال مشاع و رجوع از آن مسئله بسیار مهم و پیچیده‌ای است که نیازمند مشورت با وکیل متخصص در این حوزه است. بنابراین پیشنهاد می‌شود قبل ‌از اقدام از طریق دادگاه یا ارسال اظهارنامه، ابتدا با وکیل متخصص در این حوزه مشورت کنید تا از جنبه‌های حقوقی مربوط به این موضوع به صورت کامل آگاه شوید.

• اجمالاً اینکه که زمینی که مدنظر است، یک زمین مشاعی بوده است و شرکا یعنی شما و مادرتان به صورت اشاعه مالکیت این زمین را بر عهده داشتید . پس اگر شریک دیگر توافق بر فروش مال نداشته باشد، این معامله غیر نافذ خواهد بود و تا زمانیکه شریک دیگر این معامله را تنفیذ نکند این قرارداد بلا اثر خواهد بود. 

_{^{مستندات قانونی - رجوع از مال بخشیده شده}}

ماده ۵۸۱ قانون مدنی
تصرفات هر یک از شرکاء در صورتی که بدون اذن یا خارج از حدود اذن باشد فضولی بوده و تابع مقررات معاملات فضولی خواهد بود.

ماده ۸۰۳ قانون مدنی
بعد از قبض نیز واهب میتواند با بقاء عین موهوبه از هبه رجوع کند مگر در موارد ذیل:
۱) در صورتی که متهب پدر یا مادر یا اولاد واهب باشد.
۲) در صورتی که هبه معوض بوده و عوض هم داده شده باشد.
۳) در صورتی که عین موهوبه از ملکیت متهب خارج شده یا متعلق حق غیر واقع شود خواه قهراً مثل اینکه عین موهوبه برهن داده شود.
۴) در صورتی که در عین موهوبه تغییری حاصل شود.

ماده ۷۹۵ قانون مدنی

  هبه عقدی است که بموجب آن یکنفر مالی را مجاناً بکس دیگری تملیک میکند تملیک‌کننده واهب طرف دیگر را متهب، مالی را‌که مورد هبه است عین موهوبه میگویند

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما