_{^{پاسخ - شکایت و مطالبه دیه برای آسیب وارده در دوران سربازی}}

• به طور کلی، دیه یکی از انواع مجازات های پیش بینی شده در قوانین و مقررات است. هنگامی که فرد یا نهادی، جرم غیر عمدی علیه جان، اعضای بدن و یا منافع اعضای بدن شخص دیگری انجام دهد باید دیه پرداخت کند.
•  همچنین باید به این نکته توجه داشت، در صورتی که جرم عمدی بوده ولی مجازات قصاص نداشته باشد،باز هم می بایست دیه پرداخت شود .
• همچنین مطابق قوانین و مقررات، هرگاه مأموری در اجرای وظایف قانونی، عملی را مطابق مقررات انجام دهد و همان عمل موجب فوت یا صدمه بدنی كسی شود، دیه بر عهده بیت المال است.
• نکته قابل توجه دیگر این است که هرگاه شخصی با علم به خطر یا از روی تقصیر، وارد منطقه ممنوعه نظامی و یا هر مكان دیگری كه ورود به آن ممنوع است، گردد و مطابق مقررات، هدف قرار گیرد، ضمان ثابت نیست و در صورتی كه از ممنوعه بودن مكان مزبور آگاهی نداشته باشد، دیه از بیت المال پرداخت می شود. 
• در صورتی که آسیب جسمانی به شخصی در حین سربازی وارد گردد و او نسبت به فرآیند رسیدگی و پرداخت دیه شکایتی داشته باشد، سرباز وظیفه ابتدا باید به مافوق خود مراجعه کند و در صورتی که مقام بالا دست توجهی به اعتراض وی نکرد باید به بازرسی و فرمانده یگان مراجعه کند.
• همچنین قانونگذار برای رسیدگی تخصصی به جرائم جنگی و نظامی سربازان و افراد لشکری کشور، در اصل 172 قانون اساسی، دادسرا و دادگاه نظامی را پیشبینی نموده است.
• در مرکز هر استان، سازمان قضائی استان متشکل از دادسرا و دادگاه های نظامی است. در شهرستان ها حسب نیاز، دادسرای نظامی ناحیه تشکیل می شود. حوزه قضایی دادسرای نظامی نواحی به تشخیص رئیس قوه قضاییه تعیین می شود.
• همچنین باید اشاره داشت که مطابق مقررات وظیفه عمومی، برای مصدومیت سربازان کمیسیونی تشکیل می شود که در آن نوع مصدومیت، اینکه این اتفاق در ارتباط با کار بوده یا غیر کار و یا در حین ماموریت بوده است، مشخص می گردد. 
• برای مثال اگر این مصدومیت در ساعت ورزش و یا رژه بوده است و یک ساعت مشخصی برای سرباز‌ها تدارک دیده شده است تا در آن زمان سرباز‌ها به این اعمال بپردازند؛ بنابراین بیمه هستند و اگر سرباز هم برایش اتفاقی بیافتد، مطابق قوانین و مقررات، هم بیمه و هم از کار افتادگی مراحل بیمه را دریافت می کند.
• باید اشاره داشت که معمولا پروسه گزارش بیمارستان و کمیسیون، مدت بسیاری طول می کشد؛ در حالی که ممکن است هزاران نفر این اتفاق برایشان بیافتد و حقوق بنیادین سربازان از این بابت خدشه دار شود.
• نکته قابل توجه دیگر این است که مطابق قوانین وظیفه عمومی، سرباز می تواند به نیروی انسانی مراجعه کند و پرونده اش را که در آنجا بایگانی شده است، مطالبه نماید تا در صورت نیاز به مرجع صالح قضایی اراده دهد.

پاسخ به پرسش مطرح شده

در خصوص سوال شما راجع به شکایت و مطالبه دیه برای آسیب وارده در دوران سربازی، لطفا به موارد ذیل توجه فرمایید:
شما می توانید به طرفیت سازمانی که در آن مشغول به خدمت بوده اید طرح دعوی کنید.  با استفاده از مدارکی که دارید می توانید شکواییه تنظیم کنید و در آن دیه خود را مطالبه کنید.

توجه داشته باشید که می بایست در دادسرای نظامی طرح دعوی نمایید.
دادسرای نظامی برای کشف اطلاعات مورد نیاز حسب مورد از ضابطان نظامی استفاده می کند؛ ضابطان نظامی مأمورانی هستند که تحت نظارت و تعلیمات دادستان نظامی و دیگر مقامات قضایی مربوط در کشف جرم، حفظ آثار و علائم و جمع آوری ادله وقوع جرم، شناسایی، یافتن متهم و جلوگیری از فرار و یا مخفی شدن او، تحقیقات مقدماتی، ابلاغ اوراق و اجرای تصمیمات قضایی به موجب قانون اقدام می کنند.
نکته آخر اینکه، دیه به مبلغ یوم الادا پرداخت می شود.

_{^{مواد قانونی قابل استناد - مطالبه دیه در دوران سربازی}}

اصل ۳۴ قانون اساسی 
دادخواهی حق مسلم هر فرد است و هر کس می‌تواند به منظور دادخواهی به دادگاه‌های صالح رجوع نماید. همه افراد ملت حق دارند این گونه دادگاه‌ها را در دسترس داشته باشند و هیچ‌کس را نمی‌توان از دادگاهی که به موجب قانون حق مراجعه به آن را دارد منع کرد.

اصل 151 قانون اساسی
به حکم آیه کریمیه «واعدوا لهم ما استطعتم من قوه و من رباط‌ الخیل ترهبون به عدو الله و عدوکم و آخرین من دونهم لا تعلمونهم‌ الله یعلمهم» دولت موظف است برای همه افراد کشور برنامه و امکانات آموزش نظامی را بر طبق موازین اسلامی فراهم نماید، به طوری که همه افراد همواره توانایی دفاع مسلحانه از کشور و نظام جمهوری اسلامی ایران را داشته باشند، ولی داشتن اسلحه باید با اجازه مقامات رسمی باشد.

اصل 172 قانون اساسی
برای رسیدگی به جرائم مربوط به وظایف خاص نظامی یا انتظامی اعضاء ارتش، ژاندارمری، شهربانی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، محاکم نظامی مطابق قانون تشکیل می‌گردد، ولی به جرائم عمومی آنان یا جرائمی که در مقام ضابط دادگستری مرتکب شوند در محاکم عمومی رسیدگی می‌شود. دادستانی و دادگاه‌های نظامی، بخشی از قوه قضاییه کشور و مشمول اصول مربوط به این قوه هستند.

ماده ۴۴۸ قانون مجازات اسلامی
دیه مقدر، مال معینی است که در شرع مقدس به سبب جنایت غیرعمدی بر نفس، عضو یا منفعت، یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد، مقرر شده است.

ماده ۴۵۰ قانون مجازات اسلامی
در جنایت شبه عمدی، خطای محض و جنایت عمدی که قصاص در آن جایز یا ممکن نیست، در صورت درخواست مجنیٌ علیه یا ولی دم دیه پرداخت می شود مگر به نحو دیگری مصالحه شود.

ماده ۴۵۲ قانون مجازات اسلامی
دیه، حسب مورد حق شخصی مجنی‌علیه یا ولی دم است و احکام و آثار مسوولیت مدنی یا ضمان را دارد. ذمه مرتکب جز با پرداخت دیه، مصالحه، ابراء و تهاتر، بری نمی‌گردد.
تبصره ـ ورثه مقتول به جز بستگان مادری به نسبت سهم الارث از دیه مقتول نیز ارث میبرند.

ماده ۴۵۴ قانون مجازات اسلامی
ادله اثبات دیه، علاوه بر قسامه، همان ادله اثبات دیون و ضمان مالی است.

ماده ۶۳۴ قانون آئین دادرسی جرائم نیروهای مسلح
آرای دادگاه های نظامی جز در مواردی که قطعی محسوب می شود حسب مورد در دادگاه تجدیدنظر نظامی همان استان و یا دیوان عالی کشور قابل تجدیدنظر یا فرجام خواهی است.

ماده ۶۳۵ قانون آئین دادرسی جرائم نیروهای مسلح

آرای دادگاه های نظامی از حیث قطعیت یا قابلیت تجدیدنظر یا فرجام خواهی مانند آرای سایر دادگاه های کیفری است، مگر آنکه در این بخش ترتیب دیگری مقرر شده باشد.

ماده ۶۳۶ قانون آئین دادرسی جرائم نیروهای مسلح

آرای قابل تجدیدنظر یا فرجام خواهی دادگاه های نظامی زمان جنگ، ظرف هفتاد و دو ساعت از زمان ابلاغ، قابل تجدیدنظر یا فرجام خواهی است و دادگاه تجدیدنظر یا دیوان عالی کشور باید حداکثر ظرف هفت روز پس از وصول پرونده، رسیدگی و رأی مقتضی را صادر نماید، مگر آنکه صدور رأی در مدت مزبور به دلایل قانونی از قبیل نقص تحقیقات مقدور نباشد که در این صورت باید علت تأخیر به طور مستدل در پرونده قید شود.

ماده 637 قانون آئین دادرسی جرائم نیروهای مسلح

علاوه بر اشخاص مندرج در ماده (۴۷۵) قانون آیین دادرسی کیفری رئیس سازمان قضایی نیز نسبت به احکام قطعی دادگاه های نظامی حق درخواست اعاده دادرسی را دارد.

ماده ۶۳۸ قانون آئین دادرسی جرائم نیروهای مسلح

درصورتی که مجازات مندرج در حکم دادگاه به لحاظ وضعیت خاص خدمتی محکومٌ علیه مانند محرومیت از ترفیع کارکنان بازنشسته، قابل اجرا نباشد، دادستان نظامی مطابق ضوابط، حسب مورد حق درخواست تجدیدنظر یا فرجام را دارد. در این صورت مرجع تجدیدنظر یا فرجام جهت تعیین مجازات قانونی دیگر اقدام می کند.

ماده ۶۳۹ قانون آئین دادرسی جرائم نیروهای مسلح

اجرای احکام دادگاه های نظامی مطابق مقررات قانون آیین دادرسی کیفری به عهده دادسرای نظامی صادرکننده کیفرخواست است. در موارد احاله و عدم صلاحیت، اجرای احکام دادگاه ها، به ترتیب برعهده دادسرای مرجع محالٌ الیه و مرجع صالح به رسیدگی است.

ماده ۶۴۰ قانون آئین دادرسی جرائم نیروهای مسلح

پس از قطعیت آرای دادگاه ها، قاضی اجرای احکام مکلف است خلاصه ای از رأی را به یگان مربوط ابلاغ نماید.
تبصره ـ مفاد این ماده در مورد قرارهای نهایی دادسرا نیز توسط بازپرس لازم الاجرا است.

ماده ۶۴۱ قانون آئین دادرسی جرائم نیروهای مسلح

علاوه بر موارد پیش بینی شده در قانون، در مورد محکومیت به مجازات های زیر، ایام بازداشت قبلی به شرح زیر محاسبه می شود:
الف ـ کسر سه روز از مدت اضافه خدمت به ازای هر روز بازداشت قبلی
ب ـ کسر چهار روز از مدت انفصال موقت از خدمت به ازای هر روز بازداشت قبلی
پ ـ کسر پنج روز از مدت محرومیت از ترفیع به ازای هر روز بازداشت قبلی
تبصره ـ در مورد محکومیت به کسر حقوق، احتساب ایام بازداشت قبلی، برابر مقررات مربوط به محکومیت به جزای نقدی است.

ماده ۶۴۲ قانون آئین دادرسی جرائم نیروهای مسلح

اجرای دستورها و آرای لازم الاجرای دادگاه های نظامی در مورد اخذ وجه التزام، وجه الکفاله یا وثیقه و نیز جزای نقدی، وصول دیه، رد مال و یا ضرر و زیان ناشی از جرم و سایر عملیات مربوط از قبیل توقیف یا فروش اموال، در سازمان قضایی برعهده قاضی اجرای احکام است.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما : جناب آقای الهیاری