_{^{آیا فرزندان می توانند طلب پدر خود از برادرش را بعد از سالها با خسارت تاخیر مطالبه نمایند ؟}}

• در ماده 362 قانون مدنی آثار عقد بیع بیان شده است. بند 4 این ماده بیان داشته است که در عقد بیع ، مشتری ملزم به تادیه ثمن می باشد، مشتری باید ثمن را در موعد و محلی که مورد تراضی واقع شده است پرداخت کند.
• در خصوص موعد پرداخت ثمن، دو فرض امکان دارد :

1- در صورتی که برای پرداخت ثمن موعدی معین نشده باشد :

که در این حالت طبق عرف و عادت رفتار می شود و اگر عرف خاصی وجود نداشته باشد ، پرداخت ثمن حال و فوری است و محل تادیه ثمن محل وقوع عقد است. و اگر خریدار اقدام به پرداخت تمام ثمن به بایع ننماید، در صورت وجود شرایط زیر، فروشنده می تواند به استناد خیار تاخیر ثمن (موضوع ماده 402 قانون مدنی)، اقدام به فسخ قرارداد نماید: 

_{^{شرایط اعمال خیار تاخیر ثمن}}

1- اول اینکه مبیع باید عین خارجی یا در حکم آن باشد .

2- دوم اینکه تادیه ثمن و تسلیم مبیع موجل نباشد و مهلتی برای تسلیم و تادیه در نظر گرفته نشود و اصطلاحا هر دو حال باشند زیرا در این مورد حق حبس وجود ندارد و گرو کشی مبیع و ثمن ممکن نیست. 

3- سوم اینکه تسلیم مبیع و تادیه ثمن هیچ یک انجام نشده باشد؛ چرا که تسلیم هر یک از این دو نیز حق حبس را از بین می برد و طرف دیگر فورا باید تعهد خود را انجام دهد. 

4- چهارم ؛ سه روز از تاریخ بیع گذشته باشد.

2- در صورتی که برای پرداخت ثمن موعدی تعیین شده باشد: 

که در این حالت اگر خریدار از پرداخت ثمن در موعد مقرر به فروشنده خودداری نماید، طبق قواعد عمومی قراردادها فروشنده می تواند الزام خریدار را به پرداخت ثمن مذکور خواستار گردد.

• لازم به ذکر است در صورتی که ثمن معامله وجه رایج باشد، فروشنده می تواند علاوه بر مطالبه اصل ثمن قراردادی، خسارت تاخیر تادیه را نیز از بدهکار مطالبه نماید.  برای اینکه شخصی بتواند تعهدی که موضوع آن وجه رایج است و دین پول است، خسارت تاخیر پرداخت وجه را از متعهد وصول کند باید شرایطی را که در ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی بیان شده است جمع شود و تمامی شرایط باشد تا بتوان خسارت تاخیر تادیه دریافت کرد.

_{^{شرایط مطالبه خسارت تاخیر تادیه}}

1- موضوع دین وجه رایج باشد اعم از اینکه وجه رایج داخلی (ریال) باشد یا خارجی 
2- داین یاطلبکار پرداخت دین را مطالبه کند؛ مطالبه قانونی ملاک است مانند ارسال اظهارنامه به مدیون یا تقدیم دادخواست به دادگاه صالح. 

3- مدیون تمکن و ملائت جهت پرداخت دین را داشته باشد و دادخواست اعسار او پذیرفته نشده باشد و عدم صدور حکم اعسار ظاهر در تمکن مالی مدیون دارد. 
4- مدیون از پرداخت دین در موعد و سررسید پرداخت از آن امتناع کند. 
5- شاخص تورم سالانه بانک مرکزی باید تغییر فاحش داشته باشد البته ضابطه دقیقی در این باره وجود ندارد و عرف اقتصادی آن را قضاوت خواهد کرد. 
6- طلبکار محکومیت بدهکار را به خسارت تاخیر تادیه از دادگاه مطالبه نموده باشد در غیر این صورت دادگاه نمی تواند رأسا بدهکار را محکوم به پرداخت خسارت تاخیر تادیه نماید .

_{^{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص امکان مطالبه طلب پدر از برادرش بعد از فوت توسط فرزندان}}

♦  سوال شما کمی مبهم است و نیاز به دانستن جزییات بیشتری دارد و باید دید به طور دقیق قرارداد شما بررسی شود. در هر صورت، آنچه از گفته شما بر می آید این است که برای پرداخت ثمن، اجل و مهلتی معین شده بوده که الباقی ثمن تا آن زمان پرداخت گردد. بنابراین  شرایط اعمال خیار تاخیر در پرداخت ثمن در مورد پرونده شما وجود ندارد . بنابراین تنها راه شما، طرح دعوای مطالبه وجه به انضمام خسارت تاخیر تادیه علیه ورثه عمویتان می باشد. 

♦  البته در خصوص اینکه خسارت تاخیر تادیه از چه زمانی به این طلب تعلق می گیرد، رویه قضایی یکسانی در محاکم وجود ندارد و آرای متفاوتی در این مورد صادر گردیده است : برخی قضات عقیده دارند در صورتی که در قرارداد برای مدیون اجلی تعیین شده باشد باید بر اساس سر رسید عمل شود و خسارت تاخیر تادیه از تاریخ سر رسید محاسبه گردد.

در غیر این‌ صورت، زمان مطالبه ملاک قرار می‌گیرد. زیرا ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی «مطالبه» را برای صدور حکم به پرداخت خسارت تاخیر تادیه شرط دانسته اما نگفته که ملاک و مبدا خسارت تاخیر تادیه، تاریخ «مطالبه»  است و نوشته اگر کسی تفاوت قیمت را می‌خواهد، باید از «تاریخ سررسید» مطالبه کند. پس براساس این ماده نمی‌توان تاریخ مطالبه را ملاک قرار داد.

♦  از سوی دیگر برخی قضات عقیده دارند : فلسفه ماده ۵۲۲ قانون جدید، اضطرار است و به این لحاظ، قانون‌گذار ماده ۵۲۲ را (با در نظر داشتن شبهه شرعی ربا و ایراد شورای نگهبان) با ۶ شرط وضع می کند. با این شروط، به نظر می‌آید که قانون‌گذار تماما تلاش می کند دامنه اعمال این ماده را تا حد امکان کاهش دهد.

بنابراین باید این ماده را تفسیر مضیق نمود. بنابراین با این نگاه و فلسفه‌ای که قانون‌گذار مطرح می‌کند، تاریخ مطالبه (چه از طریق تقدیم دادخواست و چه از طریق اظهارنامه) را مبداء شروع خسارت تاخیر تادیه می دانند. 

_{^{مستندات قانونی - مطالبه طلب پدر توسط فرزندان بعد از فوت}}

ماده ۳۶۲ قانون مدنی
آثار بیعی که صحیحا واقع شده باشد قرار ذیل است :
 ۱ - به مجرد وقوع بیع مشتری مالک مبیع و بایع مالک ثمن می شود . 
۲ - عقد بیع بایع را ضامن درک مبیع و مشتری را ضامن درک ثمن قرار میدهد. 
۳ - عقد بیع بایع را به تسلیم مبیع ملزم می نماید.
 ۴ - عقد بیع مشتری را به تادیه ثمن ملزم می کند.

ماده ۲۶۵ قانون مدنی

هر کس مالی به دیگری بدهد ظاهر عدم تبرع است بنابراین اگر کسی چیزی به دیگری بدهد بدون اینکه مقروض آن چیز باشد می تواند استرداد کند.

ماده ۴۰۲ قانون مدنی

هرگاه مبیع عین خارجی یا در حکم آن بوده و برای تادیه ثمن یا تسلیم مبیع متبایعین اجلی معین نشده باشد اگر سه روز از تاریخ بیع بگذرد در این مدت نه بایع مبیع را تسلیم مشتری نماید و نه مشتری تمام ثمن رابه بایع بدهد بایع مختار در فسخ معامله می شود. 

ماده ۴۰۳ قانون مدنی

اگر بایع به نحوی از انحاء مطالبه ثمن نماید و به قرائن معلوم گردد که مقصود التزام بیع بوده است خیار او ساقط خواهد شد. 

ماده ۴۰۴ قانون مدنی
هرگاه بایع در ظرف سه روز از تاریخ بیع تمام مبیع را تسلیم مشتری کند یا مشتری ثمن رابه بایع بدهد دیگر برای بایع اختیار فسخ نخواهد بود اگرچه ثانیا به نحوی از انحاء مبیع به بایع و ثمن به مشتری برگشته باشد.

پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما