_{^{ماهیت حقوقی گزارش اصلاحی چیست ؟}}

• طرفین هر اختلافی علی القاعده می توانند اختلاف خود را با سازش پایان دهند سازش می تواند با دخالت دادگاه یا بدون آن باشد.
• سازش پیش از دعوا معمولا کمتر رخ می دهد اما ضوابط آن در ماده ۱۸۶ قانون آیین دادرسی مدنی پیش بینی شده است. 
• درخواست سازش باید کتبی باشد و چون پیش از اقامه دعوا بوده باید توسط مقام ارجاع کننده به شعبه ای ارجاع شود و برگ دادخواست نوشته شده و در دفتر ثبت دادخواست های کل ثبت شود. دادخواست باید به دلالت ماده ۱۸۷ قانون در دو نسخه تنظیم شود و نسخه ای از آن به طرفین ابلاغ شود. (هزینه آن برابر با هزینه دعاوی غیرمالی است-ماده ۱۹۳ قانون -) 
• پس از اقامه دعوا معمولا با تشویق دادگاه و همکاری وکلا طرفین گاهی به سازش می رسند ؛ ماده ۱۷۸ نیز به سازش پس از اقامه دعوا اشاره دارد. همچنین ماده ۱۷۹ نیز به سازش در حالتی که اصحاب دعوا متعدد باشند اشاره دارد. همچنین سازش ممکن است پس از اقامه دعوا در خارج از دادگاه صورت بگیرد.(ماده۱۸۰)
• هرگاه سازش در دادگاه واقع شود موضوع سازش و شرایط آن در صورت مجلس منعکس می شود و دادگاه مبادرت به صدور گزارش اصلاحی می کند در گزارش اصلاحی اموری را که طرفین نسبت به آن توافق نموده اند و باید به آن عمل کنند نوشته شده و ختم موضوع به سازش اعلام می شود این سازش نامه قابل تجدید نظر، فرجام خواهی، اعاده دادرسی و اعتراض ثالث نمی باشد زیرا رای شمرده نمی شود.
• اگر سازش در خارج از دادگاه واقع شده باشد و طرفین در دادگاه حاضر شده و به صحت آن اقرار نمایند مراتب در صورتمجلس نوشته شده و دادگاه به ترتیبی که در بالا گفته شد اقدام می کند. 

_{^{پاسخ به پرسش مخاطب در خصوص ماهیت گزارش اصلاحی}}

♦  در مورد اعتبار گزارش اصلاحی باید در دو حالت قائل به تفکیک شد :
حالت اول - سازش دادگاه ؛ دادگاه در نوشتن توافق طرفین در صورت مجلس و امضا نمودن و به امضا رساندن آن همان نقشی را ایفا می نماید که سردفتر اسناد رسمی در تنظیم اسناد رسمی دارد.

حالت دوم - سازش در خارج از دادگاه است.
سازش ممکن است خارج از دادگاه انجام شود سازش ممکن است در حین اجرای قرار واقع شود(به طور مثال درمعاینه محل) و همچنین سازش نامه توسط قاضی مجری قرار تنظیم شود که در حکم سازش به عمل آمده در دادگاه است. (ماده ۱۸۲)
أصحاب دعوا می توانند نسبت به دعوایی که طرح کرده اند در خارج از دادگاه و در دفتر اسناد رسمی توسط مامور رسمی اسناد رسمی سازش نامه ای رسمی تنظیم نمایند. در این صورت سازش نامه تابع مقررات راجع به اجرای مفاد سند رسمی لازم الاجرا می باشد(ماده ۱۸۱) 
♦  همچنین سازش ممکن است بدون حضور مامور رسمی تنظیم شود و سازش نامه ای عادی بین أصحاب دعوا تنظیم شود که در اینصورت طرفین باید در دادگاه حاضر شده و نسبت به صحت سازش نامه اقرار کنند. 
به موجب ماده ۴۸۳ قانون ایین دادرسی مدنی با لحاظ ماده ۴۸۸ همان قانون هر گاه داوران اختیار صلح داشته باشند صلح نامه ای که به امضاء داوران رسیده ظرف بیست روز باید اجرا شود. 

_{^{مستندات قانونی - ماهیت گزارش اصلاحی}}

ماده 178 قانون آیین دادرسی مدنی
درهرمرحله از دادرسی مدنی طرفین می‌توانند دعوای خود را به طریق سازش خاتمه دهند.

ماده 179 قانون آیین دادرسی مدنی
درصورتی که در دادرسی خواهان یا خوانده متعدد باشند، هرکدام از آنان می‌تواند جدا از سایرین با طرف خود سازش نماید.

ماده 180 قانون آیین دادرسی مدنی
سازش بین طرفین یا در دفتر اسناد رسمی واقع می‌شود یا در دادگاه و نیز ممکن است در خارج از دادگاه واقع شده سازش‌نامه‌غیررسمی باشد.

ماده 182 قانون آیین دادرسی مدنی
هرگاه سازش در دادگاه واقع شود، موضوع سازش و شرایط آن به ترتیبی که واقع شده در صورت‌مجلس منعکس و به امضای دادرس و‌یا دادرسان و طرفین می‌رسد.
‌تبصره - چنانچه سازش در حین اجرای قرار واقع شود، سازش‌نامه تنظیمی توسط قاضی مجری قرار در حکم سازش به عمل آمده در دادگاه است.

ماده 181 قانون آیین دادرسی مدنی
هرگاه سازش در دفتر اسناد رسمی واقع شده باشد، دادگاه ختم موضوع را به‌موجب سازش‌نامه در پرونده مربوط قید می‌نماید و اجرای‌آن تابع مقررات راجع به اجرای مفاد اسناد، لازم‌الاجرا خواهد بود.

‌ماده 193 قانون آیین دادرسی مدنی
درصورت حصول سازش بین طرفین برابر مقررات مربوط به سازش در دادگاه عمل خواهد شد.
‌تبصره - درخواست سازش با پرداخت هزینه دادرسی دعاوی غیرمالی و بدون تشریفات مطرح و مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

ماده 184 قانون آیین دادرسی مدنی
دادگاه پس از حصول سازش بین طرفین به شرح فوق رسیدگی را ختم و مبادرت به صدور گزارش اصلاحی می‌نماید مفاد سازش‌نامه که‌طبق مواد فوق تنظیم می‌شود نسبت به طرفین و وراث و قائم مقام قانونی آنها نافذ و معتبر است و مانند احکام دادگاهها به موقع اجرا گذاشته می‌شود،‌چه این که مورد سازش مخصوص به دعوای مطروحه بوده یا شامل دعاوی یا امور دیگری باشد.

ماده 483 قانون آیین دادرسی مدنی
درصورتی که داوران اختیار صلح داشته باشند می‌توانند دعوا را با صلح خاتمه دهند. دراین‌صورت صلح‌نامه‌ای‌که به‌امضای داوران‌رسیده باشد معتبر و قابل اجراست.

ماده 488 قانون آیین دادرسی مدنی
هرگاه محکوم‌علیه تا بیست روز بعد ازابلاغ، رأی داوری را اجرا ننماید،دادگاه  ارجاع‌کننده دعوا به‌داوری و یا دادگاهی که صلاحیت‌رسیدگی به اصل دعوا را دارد مکلف است به‌درخواست طرف ذی‌نفع طبق رأی داور برگ اجرایی صادرکند. اجرای رأی برابر مقررات قانونی می‌باشد.