وقتی فردی ناپدید می شود و از فوت یا حیات وی خبری در دست نیست و اموال و امور و خانواده و تکلیف و تعهدات وی بلاتکلیف مانده است. در قانون تاسیسی وجود دارد تحت عنوان موت فرضی که مرحله به مرحله منجر به دادن تصرف در اموال فرد غایب به ورثه خواهد شد. حکم موت فرضی غایب در موردی صادر می شود که از تاریخ آخرین خبری که از حیات او رسیده است مدتی گذشته باشد که عادتاً چنین شخصی زنده نمی ماند. در ادامه به مراحل و شرایط صدور حکم موت فرضی غایب مفقود الاثر اشاره میشود.
اطلاع از نکات موت فرضی و غائب مفقود الاثر
تماس با دادگران و دریافت وقت مشاوره با وکیل:
02188019244 – 02188019243
محاسبه میزان سهم ارث هر یک از ورثه
موارد مفروض موت شخص غایب
موارد ذیل از جمله مواردی محسوب است که عادتاً شخص غایب زنده فرض نمی شود:
1- وقتی که ده سال تمام از تاریخ آخرین خبری که از حیات غایب رسیده است گذشته و در انقضاء مدت مزبور سن غایب از هفتاد و پنج سال گذشته باشد.
2- وقتی که یک نفر به عنوانی از عناوین، جزء قشون مسلح بوده و در زمان جنگ مفقود و سه سال از تاریخ انعقاد صلح بگذرد بدون اینکه خبری از او برسد. هرگاه جنگ منتهی به انعقاد صلح نشده باشد مدت مزبور پنج سال از تاریخ ختم جنگ محسوب می شود
3- وقتی که یک نفر حین سفر بحری در کشتی بوده که آن کشتی در مسافرت تلف شده است، سه سال تمام از تاریخ تلف شدن کشتی گذشته باشد بدون اینکه از آن مسافر خبری برسد.اگر با انقضاء مدت های ذیل که مبدا آن روز حرکت کشتی محسوب می شود کشتی به مقصد نرسیده باشد و در صورت حرکت بدون مقصد به بندری که از آنجا حرکت کرده برنگشت و از وجود آن به هیچ وجه خبری نباشد کشتی تلف شده محسوب می شود.
الف – برای مسافرت در بحر خزر و داخل خلیج فارس یک سال
ب – برای مسافرت در بحر عمان، اقیانوس هند، بحر احمر، بحر سفید ( مدیترانه )، بحر سیاه و بحر آزوف دو سال
ج – برای مسافرت در سایر بحار سه سال
اگر کسی در نتیجه واقعه ای به غیر آنچه عنوان قشون مسلح یا حین سفر بحری، دچار خطر مرگ گشته و مفقود شده و یا در طیاره بوده و طیاره مفقود شده باشد وقتی می توان حکم موت فرضی او را صادر نمود که پنج سال از تاریخ دچار شدن به خطر مرگ بگذرد بدون اینکه خبری از حیات مفقود رسیده باشد.
در صورت وجود موارد بالا می توان برای درخواست صدور حکم موت فرضی اقدام نمود.
افراد واجد شرایط درخواست صدور حکم موت فرضی از دادگاه
اشخاص زیر می توانند از دادگاه درخواست صدور حکم موت فرضی غایب را بنمایند:
1- ورثه غایب
2- وصی و موصی له
درخواست باید کتبی باشد و مشتمل بر امور زیر باشد:
1- مشخصات غایب
2- تاریخ غیبت
3- دلایلی که به موجب آن درخواست کننده حق درخواست صدور حکم موت فرضی را دارد.
4- ادله و اسنادی که مطابق وجود شرایط بالا ممکن است ادله و اسناد درخواست حکم موت فرضی غایب را نمود.
♦ پس از وصول درخواست نامه، دادگاه اظهارات و دلایل درخواست کننده را در نظر گرفته و در صورتی که اظهارات و دلایل نامبرده را موجه دانست، یک آگهی ترتیب می دهد که این آگهی در سه دفعه متوالی هر کدام به فاصله یک ماه منتشر می شود و جلسه رسیدگی به درخواست، به فاصله یک سال از تاریخ نشر آخرین آگهی معین می گردد.
♦ این آگهی در صورتی منتشر می شود که قبلا در زمینه درخواست تصرف اموال غایب آگهی منتشر نشده باشد که اگر شده باشد دادگاه به آن کفایت می کند
♦ رسیدگی با حضور درخواست کننده و دادستان به عمل می آید. عدم حضور درخواست کننده مانع رسیدگی نیست
♦ دادگاه می تواند هرگونه تحقیق که مقتضی بداند بنماید و پس از احراز موجبات صدور حکم موت فرضی، حکم می دهد.
چند نکته مهم در خصوص حکم موت فرضی غایب مفقود الاثر
غایب مفقود الاثر شخصی است که از غیبت او مدت تقریبا طولانی ای گذشته باشد و به هیچ وجه از او خبری نباشد.
دادستان و اشخاص ذی نفع همانند ورثه و بستانکاران می توانند در خصوص امور راجع به غایب مفقود الاثر به دادگاه مراجعه نمایند.
دادگاه مذکور حسب مورد به ترتیب زیر خواهد بود:
- 1- دادگاه شهرستان آخرین اقامتگاه غایب مفقودالاثر
- 2- اگر اقامتگاه غایب مفقود الاثر در ایران نباشد، دادگاه شهرستان آخرین محل سکونت غایب
- 3- اگر غایب مفقود الاثر در ایران اقامتگاه یا محل سکنی نداشته باشد یا اقامتگاه یا محل سکنای او در ایران مشخص نباشد، دادگاه شهرستان محل اقامت یا محل سکنای ورثه غایب
- 4- در صورتی که ورثه غایب مفقود الاثر در ایران معلوم نباشند، دادگاه شهرستان محل وقوع مال غایب
در صورتی که غایب مفقود الاثر برای ادارە اموال خود تکلیفی معین نکرده باشد و بر طبق قانون نیز کسی مانند ولی یا قیم نباشد که بتواند امور او را اداره نماید، دادگاه برای ادارە اموال او در صورتی که تشخیص دهد شخص غایب است و درباره ی اموال خود تعیین و تکلیف ننموده است، یک نفر برای اداره اموال او امین معین می نماید.
لازم به ذکر است که تا مرحله ی نصب امین توسط دادگاه، با هدف بلاتصدی نبودن اموال غایب و جلوگیری از حیف و میل شدن آن ها، دادستان یا نماینده قضایی او، اداره اموال غایب را بر عهده می گیرد.
در مورد ایرانیان خارج از کشور نیز، جانشین دادستان در انجام وظایف مذکور، مامور کنسولی خواهد بود.
در خصوص تعیین امین برای غایب مفقود الاثر باید گفت کسی در زمان غیبت در عمل تصدی امور غایب را عهده دار باشد، در موقع تعیین امین برای غایب بر دیگران ترجیح دارد.
همچنین اگر یکی از وراث غایب تضمینات مناسب دهد، دادگاه باید او را به سمت امین اموال غایب تعیین نماید.
لازم به ذکر است که دادگاه اختیار دارد که از امین درخواست ضامن یا تضمینات دیگر نماید.
در خصوص مراحل صدور حکم موت فرضی غائب مفقود الاثر باید گفت حکم موت فرضی در خصوص غایبی صادر می گردد که مرگ واقعی او به اثبات نرسیده باشد اما شرایط و اوضاع و احوال حاکی از عدم زنده بودن و باشد.
در صورت صدور حکم موت فرضی، شخص از نظر قانون متوفی محسوب شده و آثار موت واقعی در خصوص اموال و زندگی او حاکم گردد. حکم موت فرضی غایب در موردی صادر می شود که از تاریخ آخرین خبری که از حیات او رسیده است مدتی گذشته باشد که عادتا چنین شخصی زنده نمی ماند.
دادگاه در ابتدا شرایط لازم برای صدور حکم موت فرضی را بررسی نموده و سپس با تشخیص زنده نبودن فرد، حکم موت فرضی را صادر می نماید.
لازم به ذکر است که پس از درخواست صدور حکم موت فرضی، دادگاه اقدام به انتشار آگهی برای صدور حکم موت فرضی می کند. این آگهی باید سه دفعه متوالی و هر کدام به فاصله یک ماه در یکی از روزنامه های محلی و یکی از روزنامه های کثیر الانتشار تهران منتشر شود.
در نهایت دادگاه زمانی می تواند حکم موت فرضی شخص غایب مفقودالاثر را صادر کند که یک سال از تاریخ انتشار آخرین آگهی گذشته و حیات غایب معلوم نشده باشد .
پس از صدور حکم موت فرضی، پس از کسر هزینه های ضروری، تمامی دیون و بدهی های غایب پرداخت شده و مابقی اموال بر طبق قانون میان وراث غایب تقسیم می گردد.
لازم به ذکر است که در صورت بازگشت شخص غایب پی از صدور حکم موت فرضی، هر میزان از اموال غایب که در زمان برگشت فرد موجود است دوباره به مالکیت او بازمی گردد اما اگر بخشی از اموال او از طریق خرید و فروش یا موارد دیگر از بین رفته باشد، قابلیت عودت به مالکیت فرد را ندارد.
خرید آپارتمان مسکونی از ورثه و بیرون کردن مستاجر آن
راه های تماس و مشاوره با وکلای دادگران:
02188019243
نمونه یک سوال مخاطب در مورد شرایط صدور حکم موت فرضی
سوال: امکان گرفتن حکم موت فرضی که 20 سال مفقود بوده!
در خصوص گرفتن حکم موت فرضی. 20 سال اگر از مفقود الاثر شدن گذشته باشه اما سن 63 سال باشه امکان پذیر نیست؟ مدت 75 سال خیلی زیاده… ایا راهی وجود داره برای گرفتن موت فرضی و تقسیم ارث؟
پاسخ: مراحل صدور حکم موت فرضی
در پاسخ به پرسش شما باید گفت مطابق ماده 1019 قانون مدنی حکم موت فرضی غایب در موردی صادر میشود که از تاریخ آخرین خبری که از حیات او رسیده است مدتی گذشته باشد که عادتا چنین شخصی زنده نمی ماند. بنابراین، برای صدور حکم موت فرضی، معیار تشخیص عرف می باشد که تشخیص دهد با توجه به شرایط زمان و مکان و خصوصیات فردی، چنین شخصی عادتا زنده نمانده است.
لازم به ذکر است که موارد بیان شده در مواد 1020 تا 1022 قانون مدنی، حصری نبوده بلکه همانگونه که در ماده 1020 قانون مدنی آمده است “موارد زیر از جمله مواردی محسوب می شود که عادتا شخص غایب زنده فرض نمی شود”. بنابراین، موارد مذکور تنها فروضی هستند که قانونگذار از باب مثال آورده است و معیار شرایط زمان و مکان و وضعیت خاص فرد غایب است که عرف تشخیص دهد عادتا این فرد تا به حال زنده است یا خیر.
لازم به ذکر است که پس از گذشت دو سال تمام از آخرین خبر غایب، به موجب ماده 136 قانون امور حسبی، ورثه غایب می توانند با رعایت شرایط خاص از دادگاه تقاضا نمایند که دارایی غایب به تصرف موقت آن ها داده شود.
ادعای ورثه – جعل صلح نامه بین پدر و فرزند
مستندات قانونی – حکم موت فرضی و غائب مفقود الاثر
جهت اطلاع از مقررات قانونی در خصوص حکم موت فرضی و غائب مفقود الاثر مقررات زیر را مطالعه نمایید :
متن قانون مدنی از ماده 1011 تا ماده 1252
متن قانون امور حسبی از ماده 126 تا ماده 161
پاسخ داده شده توسط کارشناس حقوقی ما
جهت ارتباط با وکیل پایه یک دادگستری کلیک کنید – 88019244
