تفاوت تقسیم نامه و وصیت نامه

پدرم داری دو همسر بوده که مادرم قبل از پدرم فوت نموده ویکسال بعد فوت پدر نوشته دست نویس به امضا پدر ودونفر دیگر که یکی کاتب ودیگری زیر نوشته را امضا نمودند که طبق نوشته چهار مغازه رابین مادرم وهفت پسر (چهار پسر از مادرم وسه پسر از همسر دومش) تقسیم نموده هر مغازه را به دو نفر داده ونوشته که یکی از مغازه که مشخص کرده برای خودم (منظور پدرم خودش بوده) میباشد. این کاغذ نزد یکنفر اخوند معتمد محل گذاشته بود وبعد از فوت فرزندانش نگهداری ودر نهایت بعد از یکسال از فوت پدر به دستمان رسیده. سوال من این هست که این کاغذ تقسیم نامه محسوب میشود یا وصیت نامه؟ روش تشخیص تقسیم نامه و وصیت نامه چی هستش و چطور میتوانیم تفاوت بین تقسیم نامه و وصیت نامه را مشخص کنیم؟

 تنفیذ وصیت نامه و دعوای ابطال آن چگونه است ؟

تفاوت تقسیم نامه و وصیت نامه

در حقوق ایران، تقسیم‌نامه و وصیت‌نامه دو سند حقوقی متمایز هستند که هرکدام کارکرد و آثار حقوقی متفاوتی دارند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
۱. تفاوت در ماهیت حقوقی: وصیت‌نامه سندی است که در آن شخص (موصی) برای زمان بعد از فوت خود نسبت به اموال یا حقوق خود تصمیم‌گیری می‌کند. مطابق ماده ۸۲۵ قانون مدنی، وصیت بر دو نوع است: تمليكي (انتقال مال به نفع شخص دیگر) و عهدی (عهده‌دار کردن شخصی برای انجام عملی). در حالی که تقسیم‌نامه سندی است که شرکای یک مال(اعم از اینکه منشاء شراکت ارث باشد یا غیرآن) به موجب آن ترکه یا اموال مشترک را میان خود تقسیم می‌کنند. این تقسیم ممکن است در زمان حیات مورث (با رضایت او تحت عنوان عقد صلح یا هبه میان مورث با وارثین) یا بعد از فوت او میان وراث(تحت عنوان تقسیم ترکه به تراضی) انجام شود.

۲. تفاوت در قانون حاکم : وصیت‌نامه تابع مقررات مواد ۸۲۵ تا ۸۶۰ قانون مدنی و مواد ۲۷۶ تا ۲۹۹ قانون امور حسبی است. در حالی که تقسیم‌نامه مشمول مواد ۵۸۹ و ۵۹۰ قانون مدنی معتبر است. بنابراین هر کدام مقررات قانونی خاص خود را دارد. از جمله اینکه وصیت تابع قیود قانونی خاصی مانند محدودیت یک‌سوم ترکه است، درحالی‌که تقسیم‌نامه در چارچوب توافق وراث اعتبار دارد.

۳. زمان تأثیر و رجوع: وصیت‌نامه پس از فوت موصی مؤثر است و تا قبل از فوت، موصی می‌تواند آن را تغییر دهد یا باطل کند (ماده ۸۳۸ قانون مدنی).در حالی که تقسیم‌نامه پس از تنظیم و امضای تمام وراث (در صورت توافق) الزام‌آور است و نمی‌توان بدون دلیل قانونی آن را فسخ کرد یا ادعای بطلان آن را نمود، مگر اینکه تقسیم بر اساس اشتباه یا اکراه انجام شده باشد.(ماده 599 قانون مدنی)

۴. محدودیت‌های قانونی: در وصیت‌نامه، شخص نمی‌تواند بیشتر از یک‌سوم اموال خود را وصیت کند، مگر با اجازه وراث (ماده ۸۴۳ قانون مدنی). در حالی که در تقسیم‌نامه، شرکا یا وراث می‌توانند هرگونه توافقی در خصوص نحوه تقسیم داشته باشند، مشروط بر اینکه حقوق شرکا یا اشخاص ثالث را نقض نکند و مغایر قانون نباشد.(ماده 600 الی 602 قانون مدنی)

تقسیم و فروش اموال مشترک و مال مشاع

پاسخ به پرسش تفاوت و روش تشخیص تقسیم نامه و وصیت نامه

با توجه به توضیحات شما و اینکه مرحوم پدرتان این برگه را نزد شخصی به امانت گذاشته تا پس از فوت وی ارائه شود و نیز با توجه به مفاد آن برگه که به نحوه تقسیم این اموال بعد از فوت پدر اشاره داشته است، به نظر می رسد منظور پدر شما وصیت اموالش برای تاریخ پس از فوت ایشان بوده است. بنابراین این برگه وصیت نامه در صورتی اعتبار دارد که این مغازه ها از یک سوم اموال پدر شما تجاوز ننماید. در غیر این صورت این وصیت نامه در صورت توافق تمامی ورثه نافذ و درغیر این صورت صرفا تا یک سوم اموال پدرتان معتبر می باشد. اما با توجه به اینکه مادرتان پیش از پدرتان فوت نموده است، در خصوص اینکه وصیت نامه نسبت به این موصی له که پیش از فوت موصی فوت نموده باطل است یا نه، میان حقوق دانان اختلاف نظر وجود دارد و بنابه نظر دکتر کاتوزیان بطلان وصیت نسبت به مادرتان ترجیح دارد مگر اینکه از قرائن چنین به نظر آید که پدرتان مایل بوده است مفاد ایجاب برای وراث مادرتان باشد.

مراحل و مدارک انحصار وراثت – راهنمای جامع

تماس و مشاوره با وکیل پایه یک دادگستری