در خصوص اینکه حقابه یا حق آب یا سهم آب در معاملات راجع به خرید و فروش زمینهای کشاورزی و باغی از توابع و ملحقات مبیع محسوب میشود یا مالی است که جداگانه قابل معامله بوده و میتوان آن را از معامله زمین تفکیک نموده و قرارداد جداگانه ای برای انتقال یا صلح حق آبه منعقد نمود، اتفاق نظر بین حقوقدانان وجود نداشته و قانون نیز در این مورد ساکت است. اگر حقوق شرعی را ملاک تفسیر این وضعیت قرار دهیم هر چیزی که مالیت داشته و قابل تملک باشد، قابل واگذاری و تملیک نیز هست. ولی اگر نظم عمومی و انصاف را معیار توصیف این ماجرا قرار دهیم کشاورز نباید اجازه داشته باشد به قصد انتفاع زمین را جداگانه بفروشد و حقابه آن را نیز به طور جدا به شخصی غیر از خریدار زمین منتقل نماید. مفسده این نوع رفتار این است که کشاورز زمینی را بدون آب یا با اختصاص قسمتی از حق آب یا سهم از چاه اشتراکی به شخصی میفروشد. حال اگر سهم آب را به شخص دیگری انتقال دهد با این عمل خریدار زمین را تضعیف نموده و بعید است کشاورزی و باغداری در آن زمین ادامه یافته و گریزی نیست که کاربری آن تغییر نموده و یا حتی تبدیل به موات شود. در هر حال یکی از مهمترین اختلافات که ممکن است در معاملات راجع به زمین های کشاورزی رخ دهد اختلاف بر سر واگذاری حق آب زمین کشاورزی و باغی است. در ادامه متن یک لایحه دفاعیه را ملاحظه می فرماییدکه با شکایت خریدار زمین کشاورزی از فروشنده بابت عدم واگذاری حقابه مطرح شده و مورد دفاع فروشنده قرار گرفته است.
تغییر کاربری غیر مجاز اراضی کشاورزی و باغ ها

تعهد فروشنده زمین در واگذاری حق آب زمین کشاورزی
بسمه تعالي
ریاست و مستشاران محترم دادگاه تجدیدنظر استان البرز
با سلام
احتراما اینجانب عیوضعلی ……………… (تجدیدنظرخوانده) در مقام پاسخ به تجدیدنظرخواهی خواهان های بدوی نسبت به دادنامه صادره از شعبه یک دادگاه عمومی حقوقی نظرآباد مراتب زیر را به عرض آن عالی مقامان می رسانم:
دفاع راجع به واگذاری و تحویل حقابه زمین کشاورزی فروخته شده
1-درخصوص خواسته اول تجدیدنظرخواهان در دادخواست بدوی، مبني بر تخصيص سهميه آب و مطالبه وجه التزام قراردادي روزانه يك ميليون ريال که حکم به بی حقی ایشان صادر گردیده است، به استحضار عالي مي رساند:
مستندا به تصوير قرارداد مبايعه نامه في مابين اینجانب و تجدیدنظرخواهان، تجدیدنظرخواهان سه هزار متر مربع زمين باغی خریداری نمودند و تنها تعهدي كه اینجانب پس از تسليم زمين در برابر تجدیدنظرخواهان داشتم و براي آن وجه التزام تعيين گردید، به موجب قسمت توضيحات مبايعه نامه، 6 ساعت در هفته، حق آب از چاه اینجانب مي باشد.
از تاريخ تحويل زمين مذكور به تجدیدنظرخواهان تاكنون، مستندا به :
الف- استشهاديه ي تقديمي در دادگاه بدوی كه به امضاي شهود ومطلعين رسيده است و در پی آن قرار استماع شهادت شهود صادره در دادگاه بدوی و استماع اظهارات شهود که در پرونده مضبوط می باشد.
ب- مدارك واريز وجه توسط تجدیدنظرخواهان به حساب اینجانب بابت هزينه نگهداري چاه.
ج- پيام هاي ردوبدل شده ميان اینجانب وتجدیدنظرخواهان مبني بر دريافت سهم آب
د- اقرار تجدیدنظرخواهان نزد اشخاص ثالث مبني بر دريافت سهم آب از چاه اشتراکی خود از اینجانب كه شهود بر اقرار ايشان شهادت داده اند
تجدیدنظرخواهان حقابه ي خود را در تمام اين مدت دريافت نموده و در مقابل، سهم خود را از هزينه ي نگهداري چاه مذكور نيز در طي اين سالها به اینجانب پرداخت نموده اند(كه گاهي نقدا پرداخت نموده اند و گاهي به حساب اینجانب واريز نموده اند).
فلذا ادعاي بدون دليل و مدرك تجدیدنظرخواهان مبني بر عدم دريافت حقابه ي 6 ساعت در هفته، برخلاف واقع و مدارك موجود مي باشد و مسلما اگر تجدیدنظرخواهان حقابه ي خود را دريافت نمي نمودند هيچ وجهي بابت هزينه شارژ و نگهداري چاه نيز پرداخت نمي كردند و هيچ درختي در زمين ايشان بدون آب دوام نمي آورد. بنابراين ادعاي تجدیدنظرخواهان مبني بر اينكه حقابه خود را دريافت ننموده اند با پيامهاي ردوبدل شده ميان ايشان و اینجانب مبني بر اين كه در چه روزهايي حقابه را دريافت نموده اند و اقرار ايشان نزد سايرين مبني بر دريافت حقابه و نيز اقدام ايشان در طي اين سالها در پرداخت سهم شان از هزينه نگهداري چاه در تعارض بوده و مثبت كذب ادعاي ايشان مي باشد.
بنابراين با ثابت شدن کذب ادعای ایشان نزد دادگاه بدوی حکم به بی حقی ایشان در این خصوص صادر گردید. کما اینکه این بخش از دادنامه بدوی نیز از سوی وکیل تجدیدنظرخواهان مورد تجدیدنظرخواهی قرار نگرفته است و ایشان به این قسمت از دادنامه(در خصوص رد ادعای ایشان نسبت به عدم دریافت حقابه و وجه التزام قراردادی) اعتراضی ننموده اند.
اعتراض به رای در کمیسیون آب های زیرزمینی
توصیف تعهد فروشنده برای آبیاری قطره ای باغ خریدار
2-در خصوص خواسته ي دوم خواهان های بدوی مبني بر واگذاري امتياز آبياري و برق قطره اي که صرفا نسبت به این قسمت از دادنامه اعتراض و تجدیدنظرخواهی نموده اند به استحضار عالي مي رساند:
مستندا به ماده 2 مبايعه نامه ي في مابين، زمين مذكور كاربري باغي داشته و اینجانب كل زمين خود را (از جمله قسمتي كه به تجدیدنظرخواهان فروخته ام) براي آبياري قطره اي لوله كشي نموده بودم و خود تجدیدنظرخواهان نیز به رغم انکار این امر در دادخواست بدوی، در دادخواست تجدیدنظرخواهی خود به آن اقرار نموده اند و این موضوع را تایید نموده اند، فلذا پس از فروش زمين به تجدیدنظرخواهان و اخذ اشتراك برق كشاورزي و مجوز هاي لازم جهت آبياري قطره اي، به تجدیدنظرخواهان پيشنهاد دادم كه با توجه به اين كه سابق بر فروش زمين به ايشان، زمين را بابت آبياري قطره اي شلنگ كشي كرده ام و مجوز برق كشاورزي براي آبياري قطره اي را دريافت نموده ام، ديگر شلنگ ها را جمع نمي كنم تا درختان باغ تجدیدنظرخواهان نيز با توجه به اتصال اين شلنگ ها به شلنگ هاي زمين اینجانب از طريق آبياري و برق كشاورزي كه اینجانب براي آبياري قطره اي دريافت نمودم آبياري شوند و در مقابل تجدیدنظرخواهان بابت بهره مندي از اين سيستم آبياري مبلغ ده ميليون تومان پرداخت نمايند و تجدیدنظرخواهان نيز با پذيرش اين موضوع اقدام به تنظيم صورتجلسه ي عادي مورخ 1401/03/20 با اینجانب نمودند و اين مطلب صراحتا در اين صورتجلسه ذكر گرديده است كه مبلغ ده ميليون تومان مذكور بابت سيستم آبياري و برق قطره اي پرداخت گرديده است و منظور از برق قطره اي همان برق لازم براي سيستم آبياري قطره اي مي باشد.
پس از مدتي تجدیدنظرخواهان اقدام به تغيير كاربري زمين و ساخت ويلا در زمين باغي مذكور نمودند و شلنگ هاي آبياري قطره اي را جمع آوري مي كنند که هم در شعبه 101 دادگاه کیفری نظرآباد و هم در جلسه بدوی این دادگاه به این امر اقرار نموده اند . فلذا به جهت دستكاري شلنگ ها توسط تجدیدنظرخواهان امكان آبياري قطره اي درختان باقي مانده در زمين ايشان از بين مي رود که شهود عینی نیز علاوه بر شهادت مراتب مذکور در استشهادیه، با حضور در محضر دادگاه به این امر شهادت داده اند.
با توجه به اين كه مطابق صورتجلسه مورخ 1401/03/20 ميان اینجانب و تجدیدنظرخواهان ها، مبلغ ده ميليون تومان مذكور صرفا بابت استفاده از سيستم آبياري قطره اي بوده است و با عنايت به اين كه خود تجدیدنظرخواهان اقدام به جمع آوري شلنگ هاي آبياري قطره اي نموده اند، فلذا خود تجدیدنظرخواهان امكان استفاده از آبياري قطره اي را براي زمين خود از بين برده اند و امكان اجراي تعهد اینجانب مبني بر آبياري قطره اي را منتفي نمودند. بنابراين مطابق قاعده ي اقدام، به ضرر خود عمل نموده و ماخوذ به اقدام و عمل خود مي باشند و نمي توان شخص ديگري را از اين بابت بازخواست نمود.
خصوصا اينكه توافق ميان اینجانب و تجدیدنظرخواهان نيز صراحتا فقط از بابت سيستم آبياري قطره اي و برق لازم براي اجراي سيستم آبياري قطره اي بوده است که اینجانب نیز دقیقا مطابق با این تعهد، زمین تجدیدنظرخواهان را برای آبیاری قطره ای شلنگ کشی نمودم(که تجدیدنظرخواهان نیز صراحتا در خط نهم دادخواست تجدیدنظرخود به این امر اقرار نموده اند) و هيچ توافق بعدي ميان اینجانب و تجدیدنظرخواهان وجود ندارد كه بر واگذاري امتياز آب و برق كشاورزي به منظور هر نوع استفاده اي غير از جهت آبياري قطره اي دلالت نمايد و اینجانب وظيفه اي جهت واگذاري برق جهت مصارف غيركشاورزي و تجهيز ويلاي شخصي به ايشان ندارد.
اعتراض به رای تخریب کمیسیون ماده 99
تنها تعهد اینجانب، سيستم آبياري قطره اي بوده است و تجدیدنظرخواهان نمي توانند مدعي داشتن حق امتياز برق و آب براي خود براي هدفي غير از آبياري قطره اي زمين(از جمله به منظور استفاده شخصي و مسكوني) گردند. كما اينكه مستندا به اشتراك برق اینجانب نيز جواز برق اینجانب براي مصارف كشاورزي بوده و اختصاص به تجهيزات آبياري قطره اي دارد و نه تنها اینجانب به جز آبیاری قطره ای هیچ تعهدی بابت واگذاری برق یا آب به ایشان ننموده ام بلکه به موجب ماده 5 قانون سازمان برق ایران ، هيچ مشتركي حق فروش انشعاب و برق را ندارد چه رسد به فروش برق كشاورزي براي مصارف رفاهي و ويلا!
مضافا اين كه مستندا به تبصره یک ماده 6 فانون مذکور، مرجعي كه امكان واگذاري امتياز برق و آبياري قطره اي دارد اداره ي برق منطقه مي باشد و هيچ شخصي اعم از حقيقي يا حقوقي به غير از اداره برق نمي تواند تعهد نمايد كه به شخص ديگري امتياز برق كشاورزي واگذار نمايد. و اینجانب نه شخصي هستم كه صلاحيت و امكان واگذاري برق كشاورزي را به تجدیدنظرخواهان داشته باشم و نه هيچ زماني چنين تعهدي در برابر ايشان نموده ام.
بنابراين خواسته ي تجدیدنظرخواهان در دادخواست بدوی (مبني بر الزام اینجانب به واگذاري امتياز آبياري و برق)، صرفنظر از اين كه بر خلاف نص صريح توافق فيمابين ايشان و اینجانب مي باشد و تعهد قراردادي اینجانب صرفا آبياري زمين هاي تجدیدنظرخواهان با آب و برق كشاورزي بوده است، بر خلاف ضوابط و مقررات قانوني در خصوص اشتراك برق كشاورزي نيز مي باشد.
به نظر مي رسد دليل طرح اين دعواي واهي، صرفا تلاش براي اقدام متقابل در برابر شكايت اینجانب از ايشان بابت سرقت برق و استفاده غیر مجاز از برق کشاورزی برای ویلا بوده است كه منجر به صدور كيفرخواست در دادسرا و صدور رای محکومیت در پرونده كلاسه0200253 از شعبه 101 کیفری نظرآباد براي تجدیدنظرخواه گرديده است. در غير اين صورت هيچ باغداري اگر درختانش آبیاری نشوند یک ماه هم تحمل نمی کند چه برسد به سه سال!
نظر به مراتب فوق و مستندات تقدیمی مضبوط در پرونده و با عنایت به اینکه نه تنها ادعای تجدیدنظرخواهان مستند به هیچ دلیلی نبوده، بلکه مدارک موجود(از جمله: اقرار ایشان در جلسه بدوی و دادخواست تجدیدنظرمبنی بر انجام تعهد اینجانب در خصوص لوله کشی آبیاری قطره ای، پیام های رد و بدل شده میان اینجانب و ایشان مبنی بر زمان های آبیاری، استشهادیه تقدیمی در دادگاه بدوی در خصوص اقرار تجدیدنظرخواهان نزد اشخاص ثالث مبنی بر برخورداری از آبیاری کشاورزی، شهادت شهود و مطلعین در دادگاه بدوی) همگی بر کذب ادعای ایشان دلالت می نماید. فلذا دادگاه بدوی به درستی و مطابق با مقررات قانونی و مدارک پرونده رای داده است.
با عنایت به توضیحات فوق، رد تجدیدنظرخواهی واهی تجدیدنظرخواهان و تایید دادنامه بدوی از محضر آن عالی مقامان مورد تقاضا می باشد.
با تشکر و تجدید احترام
مشاوره و تماس با وکیل متخصص دعاوی ملکی و قراردادها – 88019243