دعوی تغییر سن به معنای تقاضای رسمی فرد برای اصلاح تاریخ تولد ثبت شده در شناسنامه است و در صورتی طرح می شود که تاریخ تولد مندرج در شناسنامه با تاریخ واقعی تولد شخص منطبق نباشد و این اختلاف میان سن واقعی و سن ثبتشده موجب مشکلاتی در امور حقوقی، تحصیلی، شغلی و زندگی شخصی فرد شود. قانونگذار با درک حساسیت موضوع، مقررات مشخصی را برای امکان تغییر سن پیشبینی کرده و برای دعاوی مربوط به آن، مراجع صالح و شرایط خاصی تعیین نموده است.

اصلاح و تغییر شناسنامه و دعاوی مرتبط با ثبت احوال
مرجع صالح برای تغییر سن
چنانچه تقاضای تغییر سن بیش از پنج سال باشد: به موجب قانون حفظ اعتبار اسناد سجلی، رسیدگی به درخواست تغییر سن که بیش از پنج سال باشد در صلاحیت کمیسیونی به نام کمیسیون تشخیص سن سازمان ثبت احوال است. این قانون به اشخاص اجازه می دهد صرفا برای یکبار در طول عمر خود نسبت به تقاضای تغییر سن اقدام نمایند. با ثبت تقاضای شخص، این کمیسیون با حضور پزشکان و ارجاع به کارشناسان ذیصلاح، مدارک پزشکی و شواهد موجود را بررسی کرده و در صورتی که دلایل کافی برای عدم تطابق سن واقعی با سن مندرج در شناسنامه وجود داشته باشد، دستور اصلاح تاریخ تولد در شناسنامه را صادر مینماید. رسیدگی در کمیسیون، رسیدگی اداری و غیرترافعی بوده و عمدتاً بر پایه مدارک پزشکی (مانند آزمایشها، عکسهای رادیولوژی و گزارش پزشک قانونی) صورت میگیرد و رأی کمیسیون در صورت تأیید، برای ثبت احوال لازمالاجراست.
اما چنانچه اختلاف سن واقعی فرد با سن ثبتشده در شناسنامه پنج سال و کمتر باشد: به موجب رأی وحدت رویه شماره 599 مصوب 1374/04/13 هیأت عمومی دیوان عالی کشور، از صلاحیت رسیدگی کمیسیون ثبت احوال خارج شده و موضوع در صلاحیت دادگاه عمومی قرار میگیرد.البته با تصویب قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 1402 و واگذاری صلاحیت رسیدگی به کلیه دعاوی اصلاح شناسنامه به محاکم صلح، به نظر می رسد در حال حاضر، رسیدگی به این دعاوی در صلاحیت ذاتی دادگاه های صلح قرار گرفته است.
در این حالت فرد باید با تقدیم دادخواست به دادگاه صالح محل اقامت خود و با طرح دعوا به طرفیت اداره ثبت احوال، تقاضای تغییر سن نماید. پس از آن، دادگاه با بررسی مستندات و استماع شهادت شهود، نظریه پزشکی قانونی و گزارش ثبت احوال، مبادرت به صدور رأی مینماید. در این دعاوی دادگاه باید اطمینان حاصل کند تغییر سن مورد درخواست، واقعی است و سوءاستفادهای (مثلاً برای فرار از خدمت نظام وظیفه، بهرهمندی از بازنشستگی زودهنگام یا استفاده از امتیازات قانونی خاص) در کار نیست.
شهادت نامه تغییر سن
یکی از مهمترین ادله در پروندههای تغییر سن، استشهادیه محلی است. استشهادیه تغییر سن در واقع نوشتهای است که در آن چند نفر از مطلعین و معتمدین محل یا بستگان نزدیک، به صورت کتبی و رسمی گواهی میدهند که سن واقعی فرد با سن مندرج در شناسنامه او اختلاف دارد. این استشهادیه باید به صورت کتبی تنظیم و توسط افراد مطلع امضا شود، مشخصات دقیق شاهدان (نام، نام خانوادگی، شماره ملی، نشانی) ذکر گردد و ترجیحاً شاهدان از اهالی محل تولد فرد یا کسانی باشند که از نزدیک شاهد تولد یا دوران کودکی او بودهاند . لازم به ذکر است گرچه استشهادیه به تنهایی برای اثبات دعوا کافی نمی باشد، اما نقش مهمی در تقویت دلایل خواهان و جلب نظر دادگاه یا کمیسیون دارد. توجه داشته باشید که کسانی ذیل استشهادیه را امضا نمایند که حداقل دو نفر از ایشان قادر به حضور در جلسه رسیدگی و ادای شهادت نزد قاضی باشند. زیرا اصولا در این دعاوی، قاضی قرار استماع شهادت شهود صادر می نماید و خواهان جهت اثبات ادعای خود، ملزم به حاضر نمودن شهود در دادگاه می باشد و عدم حضور شهود ممکن است منجر به رد دعوای خواهان به صورت شکلی یا در ماهیت گردد.
مقررات و روش تغییر اسم یا نام کوچک در شناسنامه
ضرورت داشتن وکیل در دعوای تغییر سن
پروندههای تغییر سن، به ظاهر ساده ولی در عمل بسیار حساس و پیچیده هستند. اثبات اختلاف میان سن واقعی و سن ثبتشده، نیازمند آشنایی دقیق با قوانین، مقررات ثبت احوال و آیین دادرسی و نیز جمعآوری و ارائه دلایل مناسب است. بسیاری از پروندهها به دلیل نقص در تنظیم دادخواست، ارائه ناقص مدارک یا ضعف در استدلال حقوقی، به نتیجه مطلوب نمیرسند. از این رو داشتن وکیل متخصص در دعاوی ثبت احوال و تغییر سن میتواند مسیر پرونده را هموار کرده و شانس موفقیت را بهطور قابل توجهی افزایش دهد. وکیل نه تنها در تنظیم صحیح دادخواست و جمعآوری مدارک راهنمایی میکند، بلکه در جلسات دادگاه یا کمیسیون نیز از حقوق موکل دفاع نموده و با ارائه استدلالهای قوی، دادگاه را نسبت به واقعی بودن اختلاف سنی قانع میسازد.
نمونه اول متن استشهادیه تغییر سن
بدینوسیله ازدوستان، آشنایان و اقوام اینجانب که از وضعیت سن و مشکلات به وجود آمده برای اینجانب…….. فرزند ……….به کد ملی ………… اطلاع دارند طلب شهادت می شود که مراتب ذیل را شهادت داده و گواهی نمایند اینجانب متولد سال ….. بوده اما به جهت بی سوادی پدرم و عدم اطلاع از تاریخ واقعی تولدم/ یا عدم اخذ شناسنامه در زمان تولد و اقدام به اخذ شناسنامه چندین سال پس از تولد اینجانب/ یا …(ذکر هر جهت موجه دیگری که وجود دارد)، در شناسنامه تارخ تولد اینجانب به اشتباه … ذکر شده است و تاکنون که به سن… رسیده ام نیز این تفاوت سن واقعی و سن شناسنامه ای سبب ایجاد مشکلات عدیده ای برای اینجانب شده است و در رابطه زندگی شغلی و زندگی شخصی ام دچار مشکل شده ام.
گواه اول :
اینجانب…. فرزند … بشماره شناسنامه …. صادره از … به نشانی: ……….. از سن واقعی نام برده مطلع بوده و با التزام به راستگویی و در نظر گرفتن خداوند متعال مراتب فوق را گواهی می نمایم
امضاء گواه اول
گواه دوم :
اینجانب…. فرزند ….بشماره شناسنامه … صادره از …. به نشانی: ……… ازسن واقعی نام برده مطلع بوده و با التزام به راستگویی و در نظر گرفتن خداوند متعال مراتب فوق را گواهی می نمایم
امضاء گواه دوم
پرونده عملی تغییر اسم شناسنامه یا نام کوچک
نمونه دوم متن استشهادیه تغییر سن
بدینوسیله از کلیه کسانی که از وضعیت سن و مشکلات به وجود آمده برای اینجانب (س.الف) اطلاع دارند طلب شهادت می شود که مراتب ذیل را شهادت داده و گواهی نمایند:
شناسنامه ای که در حال حاضر استفاده می نمایم متعلق به بنده نبوده و متعلق به خواهر متوفی ام می باشد که والدینم حاضر به ابطال آن نشده و آن را به من اختصاص داده اند. لذا تاریخ تولد واقعی بنده سال…. می باشد که این مغایرت مشکلاتی را برایم به وجود آورده است.
امضاء متقاضی
گواه اول:
اینجانب …………… فرزند ………… بشماره شناسنامه ……….. صادره از ……… به نشانی: …… از مشکلات نام برده مطلع بوده و با التزام به راستگویی و در نظر گرفتن خداوند متعال مراتب فوق را گواهی می نمایم.
امضاء گواه اول
گواه دوم:
اینجانب …………… فرزند ………… بشماره شناسنامه ……….. صادره از ……… به نشانی: ….. از مشکلات نام برده مطلع بوده و با التزام به راستگویی و در نظر گرفتن خداوند متعال مراتب فوق را گواهی می نمایم.
امضاء گواه دوم
نمونه سوم متن استشهادیه تغییر سن
اینجانبان امضاءکنندگان ذیل این استشهادیه با مشخصات زیر، با اقرار به هویت و اصالت خویش و با علم به عواقب قانونی و مسئولیت شرعی و کیفری شهادت خلاف واقع، بدینوسیله گواهی و شهادت میدهیم که:
آقای / خانم …… فرزند …. به شماره ملی …صادره از … که هماکنون ساکن …… میباشد، در تاریخ تولد واقعی خود با تاریخ تولد مندرج در شناسنامه اختلاف دارد و مطابق اطلاع و مشاهده ما، سن واقعی ایشان با سن ثبتشده در شناسنامه تفاوتی معادل ……… سال دارد، به نحوی که سن واقعی کمتر/بیشتر از سن شناسنامهای است. ما از زمان واقعی تولد ایشان مطلع بوده و بر اساس مشاهدات عینی و اطلاعات دقیق خود، صحت این موضوع را گواهی مینماییم. این استشهادیه در راستای درخواست تغییر سن ایشان نزد مراجع ذیصلاح (کمیسیون ثبت احوال / دادگاه صالح) تنظیم و ارائه میگردد.
گواه اول :
اینجانب….. فرزند ….. بشماره شناسنامه ……. صادره از ……. به نشانی: …………… از سن واقعی نام برده مطلع بوده و با التزام به راستگویی و در نظر گرفتن خداوند متعال مراتب فوق را گواهی می نمایم
امضاء گواه اول
گواه دوم :
اینجانب…… فرزند ….. بشماره شناسنامه ….. صادره از …… به نشانی: ……………. ازسن واقعی نام برده مطلع بوده و با التزام به راستگویی و در نظر گرفتن خداوند متعال مراتب فوق را گواهی می نمایم
امضای گواه دوم
راه های تماس و ارتباط با وکیل متخصص حقوقی-88019243